Θέσπιση νέου Πλαισίου Ενισχύσεων για Καθαρή Βιομηχανία

Η Επιτροπή ενέκρινε το νέο Πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων για την Καθαρή Βιομηχανία (ΠΚΒ 2025), προκειμένου να παρασχεθεί στα κράτη μέλη η δυνατότητα να προωθήσουν την ανάπτυξη καθαρής ενέργειας, την απανθρακοποίηση της βιομηχανίας και την καθαρή τεχνολογία. Το ΠΚΒ 2025 καθορίζει τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες τα κράτη μέλη μπορούν να χορηγούν στήριξη για ορισμένες επενδύσεις και στόχους σύμφωνα με τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων. Βάσει του ΠΚΒ 2025, η Επιτροπή θα εγκρίνει καθεστώτα ενισχύσεων που θεσπίζονται από τα κράτη μέλη για την τόνωση της καθαρής βιομηχανίας, καθιστώντας δυνατή την ταχεία υλοποίηση των μεμονωμένων ενισχύσεων.

Το ΠΚΒ 2025 θα έχει διάρκεια έως την 31η Δεκεμβρίου 2030, ώστε να παρέχεται σε κράτη μέλη και επιχειρήσεις η βέλτιστη μακροπρόθεσμη προβλεψιμότητα. Θα αντικαταστήσει το Προσωρινό Πλαίσιο Κρίσης και Μετάβασης 2023, από το οποίο έχει αντληθεί σημαντική εμπειρία εφαρμογής μέτρων στους αντίστοιχους τομείς. Στόχος του ΠΚΒ 2025 είναι η απλούστευση των κανόνων κρατικών ενισχύσεων και ιδίως σε πέντε βασικά επίπεδα:

1. στην ανάπτυξη της ενέργειας από ΑΠΕ και καύσιμα χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών,
2. στην προσωρινή ελάφρυνση των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας για τους ενεργοβόρους χρήστες, ώστε να διασφαλιστεί η μετάβαση σε καθαρή ηλεκτρική ενέργεια χαμηλού κόστους,
3. στην απανθρακοποίηση των υφιστάμενων εγκαταστάσεων παραγωγής,
4. στην ανάπτυξη παραγωγικής ικανότητας καθαρής τεχνολογίας στην ΕΕ
5. στην ελαχιστοποίηση των κινδύνων που ενέχουν οι επενδύσεις σε καθαρή ενέργεια, απανθρακοποίηση, καθαρή τεχνολογία, έργα ενεργειακής υποδομής και έργα που στηρίζουν την κυκλική οικονομία.

Στο πλαίσιο αυτό, οι νέοι κανόνες προβλέπουν ιδίως τα εξής κρίσιμα σημεία:

• Εισαγωγή «ταχειών διαδικασιών», δηλαδή απλουστευμένων διαδικασιών, ώστε να καταστεί δυνατή η ταχεία θέσπιση καθεστώτων παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ και καύσιμα χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών, όπως το γαλάζιο και το πράσινο υδρογόνο. Βάσει αυτών των διαδικασιών, θα χορηγούνται ευκολότερα και συντομότερα ενισχύσεις ιδίως σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε τομείς που είναι δύσκολο να απανθρακοποιηθούν, όταν δεν είναι ακόμη βιώσιμες ενεργειακά ή οικονομικά αποδοτικότερες λύσεις.
• Θέσπιση νέων κανόνων ευελιξίας και μηχανισμών που παρέχουν στα κράτη μέλη πρόσθετα εργαλεία για την ενσωμάτωση διαλειπουσών ανανεώσιμων πηγών ηλεκτρικής ενέργειας (δηλαδή αιολικής και ηλιακής ενέργειας) στον ενεργειακό εφοδιασμό, διασφαλίζοντας παράλληλα ότι οι καταναλωτές ωφελούνται από τον αξιόπιστο εφοδιασμό με ηλεκτρική ενέργεια. Το ΠΚΒ 2025 προβλέπει ορισμένα «μοντέλα-στόχους» για τους μηχανισμούς ισχύος, στο πλαίσιο των οποίων τα κράτη μέλη πληρώνουν τους παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας για τη διατήρηση εφεδρικής ισχύος. Οι εν λόγω μηχανισμοί μπορούν να πληρούν τις προϋποθέσεις για «ταχεία διαδικασία» έγκρισης. Άλλα σχέδια θα αξιολογούνται στο πλαίσιο των Κατευθυντήριων Γραμμών 2022 για το κλίμα, το περιβάλλον και την ενέργεια.
• Στήριξη για το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας για τους ενεργοβόρους χρήστες. Τα κράτη μέλη μπορούν να παρέχουν στήριξη για τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας σε εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε τομείς ιδιαίτερα εκτεθειμένους στο διεθνές εμπόριο και εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την ηλεκτρική ενέργεια για την παραγωγή τους (ενεργοβόροι χρήστες). Έτσι, θα μπορούν τα κράτη μέλη να μειώσουν το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας για τους ενεργοβόρους χρήστες που αντιμετωπίζουν υψηλότερο κόστος από τους ανταγωνιστές σε περιοχές με λιγότερο φιλόδοξες πολιτικές για το κλίμα. Ως αντάλλαγμα για τη λήψη στήριξης για τις τιμές, οι επιλέξιμες επιχειρήσεις θα υποχρεούνται να επενδύουν στην απανθρακοποίηση.
• Ευέλικτη στήριξη για επενδύσεις σε όλες τις τεχνολογίες που οδηγούν στην απανθρακοποίηση ή στην αύξηση της ενεργειακής απόδοσης. Η στήριξη θα αφορά ένα ευρύ φάσμα τεχνολογιών απανθρακοποίησης, όπως ο εξηλεκτρισμός, το υδρογόνο, η βιομάζα, η δέσμευση και η αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα. Η στήριξη μπορεί να χορηγείται με βάση: α) προκαθορισμένα ποσά ενίσχυσης (με ανώτατο όριο τα 200.000.000 ευρώ), β) το χρηματοδοτικό κενό ή γ) μία ανταγωνιστική διαδικασία υποβολής προσφορών.
• Μέτρα στήριξης για την παραγωγή καθαρής τεχνολογίας. Το ΠΚΒ 2025 επιτρέπει στα κράτη μέλη να στηρίζουν επενδύσεις σε νέα παραγωγική ικανότητα για: α) όλα τα έργα παραγωγής σχετικά με τεχνολογίες που καλύπτονται από την «Πράξη για τη βιομηχανία των μηδενικών καθαρών εκπομπών» υπό μορφή καθεστώτων και β) έργα παραγωγής στον τομέα των τεχνολογιών μηδενικών καθαρών εκπομπών σε μεμονωμένη βάση, όταν είναι αναγκαίο για να αποφεύγεται η μεταφορά τέτοιων επενδύσεων μακριά από την Ευρώπη.
• Στήριξη για την παραγωγή και επεξεργασία κρίσιμων πρώτων υλών που είναι αναγκαίες για καθαρές τεχνολογίες.
• Για τη διασφάλιση της συνοχής μεταξύ διαφόρων περιφερειών της Ευρώπης, τα κράτη μέλη θα μπορούν να παρέχουν περισσότερη στήριξη για έργα σε λιγότερο ευνοημένες περιφέρειες, οι οποίες καθορίζονται σε χάρτες περιφερειακών ενισχύσεων.
• Τόνωση της ζήτησης για προϊόντα καθαρής τεχνολογίας μέσω φορολογικών κινήτρων, όπως η παροχή στις εταιρείες της δυνατότητας να εκπίπτουν ταχύτερα τις δαπάνες για επενδύσεις σε καθαρές τεχνολογίες από το φορολογητέο εισόδημά τους.
• Μέτρα για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων των ιδιωτικών επενδύσεων σε έργα στήριξης της συμφωνίας για καθαρή βιομηχανία. Οι δημόσιες και οι ιδιωτικές επενδύσεις πρέπει να λειτουργούν συντονισμένα για την προώθηση της μετάβασης σε μια απανθρακοποιημένη οικονομία. Τα κράτη μέλη μπορούν να λαμβάνουν μέτρα για την ελαχιστοποίηση των κινδύνων των ιδιωτικών επενδύσεων σε έργα που καλύπτονται από το ΠΚΒ 2025, συμπεριλαμβανομένης της ενεργειακής υποδομής και της κυκλικής οικονομίας. Η στήριξη μπορεί να λαμβάνει τη μορφή μετοχικού κεφαλαίου, δανείων ή/και εγγυήσεων που θα παρέχονται από ειδικό ταμείο ή οντότητα ειδικού σκοπού που θα κατέχει το χαρτοφυλάκιο επιλέξιμων έργων.

Το ΠΚΒ 2025 ξεκινά να εφαρμόζεται ήδη από τις 25 Ιουνίου 2025. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή θα το εφαρμόζει για όλα τα μέτρα που της κοινοποιούνται από την ημερομηνία αυτή, καθώς και για μέτρα που κοινοποιήθηκαν ή θα κοινοποιηθούν κατόπιν της ημερομηνίας αυτής, με επίκληση των κανόνων του Προσωρινού Πλαισίου Κρίσης και Μετάβασης 2023. Παράλληλα, εάν χρειαστεί να αποφανθεί εκ των υστέρων για τη συμβατότητα μη κοινοποιηθέντος μέτρου, η Επιτροπή θα χρησιμοποιεί το ΠΚΒ 2025 και για τα μέτρα αυτά, εφόσον οι ενισχύσεις έχουν χορηγηθεί από την 25η Ιουνίου 2025 και έπειτα.