Θέσπιση Κατευθυντηρίων Γραμμών για το σχέδιο REPowerEU

Λόγω της διαρκούς κρίσης που έχει δημιουργηθεί, συνεπεία της πανδημίας του κορωνοϊού και του πολέμου στην Ουκρανία, η ΕΕ έχει λάβει μία σειρά μέτρων που αποσκοπούν στην ανάκαμψη και στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας. Στο πλαίσιο αυτό, τον Φεβρουάριο του 2023 τροποποιήθηκε από τον Κανονισμό 2023/345, ο Κανονισμός 2021/241 για τη θέσπιση του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, με την προσθήκη σημαντικών κεφαλαίων για το σχέδιο REPowerEU. Το σχέδιο αυτό περιλαμβάνει μία σειρά πρωτοβουλιών και δράσεων, με κύριους στόχους την εξοικονόμηση ενέργειας, την παραγωγή καθαρής ενέργειας και τη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού της ΕΕ. Έτσι, οι εν λόγω τροποποιήσεις αποσκοπούν στη βελτίωση της ενεργειακής ασφάλειας, τη μείωση της εξάρτησης της ΕΕ από τα ορυκτά καύσιμα και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας.

Κατόπιν τούτου, η Επιτροπή εξέδωσε Ανακοίνωση με την οποία θεσπίζονται Κατευθυντήριες Γραμμές σχετικά με τα σχέδια Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας στο πλαίσιο του σχεδίου REPowerEU (2023/C 80/01). Οι Κατευθυντήριες Γραμμές ενθαρρύνουν τα κράτη μέλη να τροποποιήσουν τα ενοποιημένα εθνικά Σχέδια Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας σύμφωνα με την τροποποιημένη εκδοχή του Κανονισμού 2021/241, η οποία αντικατοπτρίζει πέραν της αρχικής λογικής του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, και τις αλλαγές που συντελέστηκαν κατά τη φάση αξιολόγησής του, καθώς και το περιεχόμενο των εκτελεστικών αποφάσεων του Συμβουλίου.

Οι Κατευθυντήριες Γραμμές περιλαμβάνουν υποδείγματα προς τα κράτη μέλη αναφορικά με την τροποποίηση των υφιστάμενων εθνικών τους σχεδίων. Ρητώς επισημαίνεται ότι οποιαδήποτε τροποποίηση πρέπει πρώτα να κοινοποιηθεί στην Επιτροπή για νέα αξιολόγηση. Η Επιτροπή θα υποβάλει πρόταση στο Συμβούλιο για την έκδοση εκτελεστικής απόφασης με την οποία θα εγκρίνεται το σχέδιο. Κατόπιν, ακολουθεί, κατά περίπτωση, η υπογραφή νέας ή τροποποιημένης χρηματοδοτικής και/ή δανειακής σύμβασης μεταξύ της Επιτροπής και του οικείου κράτους μέλους και, πριν από οποιαδήποτε πληρωμή, η υπογραφή των επιχειρησιακών ρυθμίσεων. Πριν από την υποβολή τροποποιημένων εθνικών Σχεδίων Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, τα κράτη μέλη καλούνται να συμμετάσχουν πρώτα σε άτυπο διάλογο με τις υπηρεσίες της Επιτροπής προς αποφυγή περιττών σφαλμάτων.

Τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται θερμά να υποβάλουν τα τροποποιημένα εθνικά Σχέδια Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας έως την 30ή Απριλίου 2023, πριν από τη νόμιμη προθεσμία της 31ης Αυγούστου 2023 για την υποβολή των τροποποιημένων σχεδίων με αίτημα την χορήγηση δανείου, ενώ σε κάθε περίπτωση τα κράτη μέλη δεν θα πρέπει να υποβάλουν τα αναθεωρημένα σχέδια μετά τον Αύγουστο του 2023. Καθυστερημένη υποβολή ενέχει τον κίνδυνο απώλειας του 30% της επιχορήγησης και της πρόσβασης σε δάνεια.

Οι Κατευθυντήριες Γραμμές σημειώνουν ότι, μετά την τροποποίηση του Κανονισμού 2021/241, εισήχθησαν σε αυτόν νέες κατηγορίες μη επιστρεπτέας χρηματοδοτικής στήριξης, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για τη χρηματοδότηση μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που περιλαμβάνονται στα Κεφάλαια του Κανονισμού για το REPowerEU σχετικά με τα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (άρθρο 21γ’ (1) του Κανονισμού 2021/241, όπως ισχύει). Εξαίρεση από τη χρηματοδότηση αυτή αποτελούν τα μέτρα που υπόκεινται στην παρέκκλιση από την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης». Για την πρόσβαση σε αυτή τη νέα μη επιστρεπτέα χρηματοδοτική στήριξη, απαιτούνται πρόσθετα ορόσημα και στόχοι, που πρέπει να ενσωματωθούν στο χρονοδιάγραμμα δόσεων που προβλέπονται σε κάθε εκτελεστική απόφαση του Συμβουλίου. Διευκρινίζεται ότι δεν θα γίνεται καμία διάκριση μεταξύ των πηγών χρηματοδότησης για το ‘προφίλ’ εκταμίευσης.

Περαιτέρω, επισημαίνεται ρητώς ότι οι κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων τυγχάνουν πλήρως εφαρμοστέοι στις πρόσθετες ή αναθεωρημένες μεταρρυθμίσεις κι επενδύσεις. Αποτελεί ευθύνη κάθε κράτους μέλους να διασφαλίζει ότι οι εν λόγω μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις συμμορφώνονται με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, και ιδίως με την αναλογικότητα, καθώς και ότι τηρούν τους ισχύοντες διαδικαστικούς κανόνες.

Οι Κατευθυντήριες Γραμμές επισημαίνουν ότι η διαδικασία αξιολόγησης των επενδύσεων που σχετίζονται με Σημαντικά Έργα Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος (ΣΕΚΕΕ) θα εξορθολογιστεί και θα απλουστευθεί περαιτέρω, με σκοπό τη διάσφαλιση της έγκαιρης υλοποίησής των έργων, έως την 31η Αυγούστου 2026.

Αναφορικά με τις ενισχύσεις για τη μείωση των καθημερινών δαπανών επιχειρήσεων, τονίζεται ότι είναι επιτρεπτές μόνο σε περιορισμένες περιπτώσεις και υπό αυστηρούς όρους.

Το πλήρες κείμενο της Ανακοίνωσης της Επιτροπής «Κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας στο πλαίσιο του σχεδίου REPowerEU» (2023/C 80/01) είναι διαθέσιμο στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:52023XC0303(01)&from=EL