Συμβατότητα ΥΓΟΣ για ταχυδρομικές υπηρεσίες – T-784/22

Το 2013, η Τσεχία ανέθεσε την παροχή καθολικής ταχυδρομικής υπηρεσίας στην Česká pošta s. p. για την περίοδο 2013-2017. Η ανάθεση κρίθηκε συμβατή ΥΓΟΣ τόσο από την Επιτροπή (SA.45281/2017 και SA.44859/2018) όσο και από το ΓεΔΕΕ (T-316/18). Εν συνεχεία, της ανέθεσε την ίδια ΥΓΟΣ για την περίοδο 2018-2022. Η εταιρεία Zásilkovna, που δραστηριοποιείται στον τομέα της παράδοσης δεμάτων, υπέβαλε καταγγελία στην Επιτροπή. Η Επιτροπή απέρριψε την καταγγελία, κρίνοντας ότι η αντιστάθμιση ήταν σύμφωνη με το Πλαίσιο 2012 για τις ΥΓΟΣ, καθώς: α) η παροχή ΥΓΟΣ είχε ανατεθεί νομίμως και είχε αποδειχθεί ότι η εν λόγω υπηρεσία δεν μπορούσε να παρασχεθεί από την αγορά, β) η μέθοδος του αποφευχθέντος καθαρού κόστους (NAC) που εφάρμοσαν οι τσεχικές αρχές ήταν κατάλληλη και είχε εφαρμοστεί με επαρκή διαφάνεια, γ) η περίοδος που επέλεξαν οι τσεχικές αρχές για την παροχή της ΥΓΟΣ αιτιολογούνταν επαρκώς βάσει των περιόδων απόσβεσης των σημαντικότερων περιουσιακών στοιχείων της Česká pošta, δ) η ανάθεση ήταν σύμφωνη με τους κανόνες περί δημοσίων συμβάσεων και ε) η αντιστάθμιση ήταν αναλογική, δεδομένου ότι βασιζόταν σε ένα εύλογο υποθετικό σενάριο και το ύψος της δεν υπερέβαινε το καθαρό κόστος που προέκυψε από την εφαρμογή της ΥΓΟΣ, πλέον ενός εύλογου κέρδους (SA.55208/2022, SA.55497/2020 & SA.55696/2020). Κατόπιν τούτων, η καταγγέλλουσα άσκησε την παρούσα προσφυγή ακυρώσεως.

Το ΓεΔΕΕ εξέτασε αρχικά την αιτιολογία της απόφασης της Επιτροπής και έκρινε ότι η προσφεύγουσα είχε τη δυνατότητα να κατανοήσει τους λόγους που δικαιολογούσαν τη μείωση του αριθμού των ταχυδρομικών γραφείων που θα λειτουργούσε η Česká pošta, εάν δεν της ανατεθεί η ΥΓΟΣ για την επίμαχη περίοδο. Παράλληλα, η Επιτροπή είχε εξηγήσει αναλυτικά τους λόγους που οδήγησαν στη σημαντική μείωση του αριθμού των ταχυδρομικών γραφείων στο υποθετικό σενάριο 2018-2022 και δικαιολογούν την επίμαχη αντιστάθμιση, σε σύγκριση με το υποθετικό σενάριο που χρησιμοποιήθηκε για να δικαιολογηθεί η αποζημίωση που χορηγήθηκε για την εκπλήρωση της ΥΓΟΣ μεταξύ 2013-2017. Στη βάση αυτή, το ΓεΔΕΕ συμφώνησε με την Επιτροπή στο ότι, πρώτον, τα κράτη μέλη δεν είναι υποχρεωμένα να χρησιμοποιούν το ίδιο υποθετικό σενάριο για δύο διαδοχικές περιόδους που αφορούν την εκπλήρωση της ίδιας ΥΓΟΣ και, δεύτερον, η εθελοντική διατήρηση ορισμένων ταχυδρομικών γραφείων που δεν απαιτούνταν να λειτουργούν στο υποθετικό σενάριο για την περίοδο 2013-2017 μπορούσε να εξηγηθεί από το γεγονός ότι επρόκειτο να ληφθεί σύντομα πολιτική απόφαση για την αύξηση του αριθμού των ταχυδρομικών γραφείων που χρειάζονταν να λειτουργούν από τον πάροχο της καθολικής υπηρεσίας.

Εν συνεχεία, εξετάστηκε κατά πόσον υπήρξε σταυροειδής επιδότηση των δραστηριοτήτων της Česká pošta. Το ΓεΔΕΕ σημείωσε αρχικά ότι η Επιτροπή ορθώς είχε κρίνει ότι η Česká pošta είχε συμμορφωθεί με την υποχρέωση λογιστικού διαχωρισμού μεταξύ των δραστηριοτήτων που αφορούν την ΥΓΟΣ και εκείνων που δεν εμπίπτουν σε αυτήν. Επιπλέον, η μέθοδος κατανομής των δαπανών και των εσόδων στους λογαριασμούς της ήταν κατάλληλη, λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι η κατανομή αυτή πιστοποιούνταν, για κάθε οικονομικό έτος, από ανεξάρτητο ελεγκτή. Ως εκ τούτου, δεν υπήρχε σταυροειδής επιδότηση των εμπορικών δραστηριοτήτων της Česká pošta μέσω της αντιστάθμισης, ως αποτέλεσμα τυχόν εσφαλμένης λογιστικής κατανομής των δαπανών. Με δεδομένο ότι η διαπίστωση αυτή περιλαμβάνει πολύπλοκες οικονομικές και λογιστικές εκτιμήσεις, η προσφεύγουσα θα μπορούσε να επιτύχει ακύρωση της επίμαχης απόφασης, μόνον εάν αποδείκνυε πρόδηλο σφάλμα της Επιτροπής, πράγμα το οποίο δεν κατάφερε.

Το γεγονός ότι τα ίδια περιουσιακά στοιχεία χρησιμοποιούνταν από την Česká pošta τόσο για την παροχή της ΥΓΟΣ όσο και για την άσκηση εμπορικών δραστηριοτήτων που δεν εμπίπτουν σε αυτήν δεν αποτελεί από μόνο του ένδειξη ύπαρξης σταυροειδούς επιδότησης μεταξύ των δύο. Όσον αφορά τις δραστηριότητες που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της ΥΓΟΣ, οι τιμές τους καθορίζονται ελεύθερα και υπόκεινται στον νόμο της προσφοράς και της ζήτησης, που εξηγεί οποιαδήποτε διαφοροποίηση των τιμολογίων μπορεί λογικά να προκύψει. Η υποχρέωση προσαρμογής των τιμών στο κόστος που προβλέπεται στο άρθρο 12 της Οδηγίας 97/67 αφορά μόνο τις τιμές για καθεμία από τις υπηρεσίες που αποτελούν μέρος της ΥΓΟΣ και όχι τις εμπορικές δραστηριότητες του φορέα παροχής της. Συνεπώς, οι τιμές που χρέωνε η Česká pošta σε ανταγωνιστικές αγορές που δεν εμπίπτουν στην ΥΓΟΣ, ακόμη και αν είναι χαμηλότερες από το κόστος, δεν αποδεικνύουν ότι έλαβε χώρα σταυροειδής επιδότηση λόγω εσφαλμένης λογιστικής κατανομής των δαπανών. Ακόμη και εάν αποδεικνυόταν τέτοια κατάσταση, οι ισχυρισμοί της προσφεύγουσας ότι η Česká pošta προέβη σε επιθετική τιμολόγηση θα μπορούσαν να εξεταστούν βάσει των άρθρων 101 και 102 ΣΛΕΕ, αλλά δεν είναι σχετικοί για την εξέταση του κατά πόσον η επίμαχη αντιστάθμιση είναι σύμφωνη  τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων.

Περαιτέρω, το ΓεΔΕΕ σημείωσε ότι από καμία διάταξη του ενωσιακού δικαίου δεν απαγορεύεται, από λογιστικής άποψης, τα έσοδα της αντιστάθμισης για την παροχή ΥΓΟΣ να διατίθενται για άλλα στοιχεία πέραν από την παροχή της ίδιας της ΥΓΟΣ. Αυτό που έχει σημασία είναι το γεγονός ότι η επιχείρηση στην οποία έχει ανατεθεί η παροχή ΥΓΟΣ αποζημιώνεται για το καθαρό κόστος το οποίο δεν θα είχε επωμιστεί εάν δεν της είχε ανατεθεί η παροχή της ΥΓΟΣ, υπό την προϋπόθεση ότι το ύψος της αντιστάθμισης δεν υπερβαίνει το καθαρό αυτό κόστος, πλέον ενός εύλογου κέρδους.

Κατόπιν τούτων, εξετάστηκε κατά πόσον υπήρχε αδυναμία της αγοράς για την παροχή της επίμαχης ΥΓΟΣ. Το ΓεΔΕΕ έκρινε πως δεν αποδεικνύεται επάρκεια της αγοράς από το γεγονός ότι ορισμένες εταιρείες, όπως η προσφεύγουσα, διέθεταν ορισμένα σημεία παραλαβής, καθώς αυτά δεν μπορούσαν να λειτουργήσουν όπως τα κανονικά ταχυδρομικά γραφεία. Επιπλέον, απέρριψε τον ισχυρισμό ότι η Επιτροπή είχε λάβει υπόψη το ζήτημα της ανεπάρκειας της αγοράς μόνο για να εκτιμήσει εάν υπήρχε πραγματική ΥΓΟΣ και όχι ως προς το ύψος της αντιστάθμισης. Συγκεκριμένα, έκρινε ότι είτε η ΥΓΟΣ μπορεί πράγματι να παρασχεθεί από την αγορά, με αποτέλεσμα να μην δικαιολογείται ο χαρακτηρισμός της ως τέτοιος και η συνακόλουθη χορήγηση αντιστάθμισης, είτε η ΥΓΟΣ δεν μπορεί να παρασχεθεί από την αγορά μόνη της, με αποτέλεσμα να δικαιολογείται η χορήγηση αντιστάθμισης. Μόνο στην τελευταία περίπτωση τίθεται το ερώτημα εάν το ύψος της αντιστάθμισης είναι κατάλληλο, υπό την έννοια ότι το ποσό αυτό δεν υπερβαίνει το καθαρό κόστος που προκύπτει για την παροχή της ΥΓΟΣ, πλέον εύλογου κέρδους. Περαιτέρω, το ΓεΔΕΕ έκρινε ότι, εφόσον τα κράτη μέλη διαθέτουν ευρύ περιθώριο διακριτικής ευχέρειας όσον αφορά τους όρους εφαρμογής μιας ΥΓΟΣ, ακόμη και αν η υποχρέωση παροχής της εξυπηρετείται από την αγορά σε άλλα κράτη μέλη (εν προκειμένω σε Γερμανία, Κάτω Χώρες και Σουηδία), το γεγονός αυτό δεν αρκεί για να αμφισβητήσει το συμπέρασμα ότι στην Τσεχία υπήρχε αδυναμία της αγοράς να εξυπηρετήσει την παροχή της συγκεκριμένης ΥΓΟΣ κατά τον χρόνο της τελευταίας επανεξέτασης πριν από την περίοδο στην οποίαν αφορά η επίμαχη αντιστάθμιση.

Ως προς τη χρήση της μεθόδου του καθαρού αποφευχθέντος κόστους, το ΓεΔΕΕ συμφώνησε με την Επιτροπή ότι αποτελεί την πλέον ενδεδειγμένη μέθοδο, όπως προκύπτει τόσο από το Πλαίσιο 2012 για τις ΥΓΟΣ όσο και από την Οδηγία 97/67 για τις ταχυδρομικές υπηρεσίες. Η προσφεύγουσα ισχυρίστηκε ότι ο τρόπος εφαρμογής της μεθόδου NAC παραβίαζε το τέταρτο κριτήριο Altmark. Ωστόσο, το ΓεΔΕΕ έκρινε ότι το κριτήριο αυτό δεν λαμβάνεται υπόψη κατά τον έλεγχο συμβατότητας μιας ΥΓΟΣ που είναι ενίσχυση, αλλά μόνον για τη διαπίστωση ότι η εν λόγω ΥΓΟΣ χορηγεί πλεονέκτημα και, άρα, συνιστά ενίσχυση.

Κατόπιν τούτων, και αφού απέρριψε ως αναπόδεικτους και τους λοιπούς ισχυρισμούς της προσφεύγουσας, το ΓεΔΕΕ απέρριψε την προσφυγή στο σύνολό της.