Τα κράτη μέλη δεν υποχρεούνται να χορηγούν ενισχύσεις για την επανόρθωση ζημιών που προκαλούνται από έκτακτο γεγονός κατά την έννοια του άρθρου 107 παρ. 2β ΣΛΕΕ και, άρα, όταν επιλέγουν να χορηγήσουν τέτοιες ενισχύσεις, δεν οφείλουν να αποζημιώσουν όλους όσους ζημιώθηκαν από το ίδιο γεγονός
Συμβατή η αποζημίωση υπέρ της εταιρίας SAS λόγω κορωνοϊού – ΓεΔΕΕ T 378/20
Η Δανία κοινοποίησε στην Επιτροπή μέτρο ενίσχυσης με τη μορφή εγγύησης επί πίστωσης με ανανεώσιμο πιστωτικό όριο, ανώτατου ποσού 1,5 δισεκατομμυρίων σουηδικών κορωνών (SEK) υπέρ της αεροπορικής εταιρίας SAS AB. Σκοπός του μέτρου αυτού ήταν να αποζημιώσει εν μέρει τη SAS για τη ζημία που προκλήθηκε από την ακύρωση ή από τον εκ νέου προγραμματισμό των πτήσεών της λόγω του περιορισμού των μετακινήσεων, που επιβλήθηκε κατά τη διάρκεια του «έκτακτου γεγονότος» της πανδημίας του κορωνοϊού. Η Επιτροπή έκρινε ότι το επίμαχο μέτρο συνιστούσε συμβατή κρατική ενίσχυση βάσει του άρθρου 107 παρ. 2β ΣΛΕΕ (SA.56795/2020).
Κατά της απόφασης αυτής προσέφυγε η ιρλανδική αεροπορική εταιρία Ryanair DAC, υποστηρίζοντας ότι, βάσει του άρθρου 107 παρ. 2β ΣΛΕΕ, οι ενισχύσεις δεν πρέπει να αποσκοπούν στην επανόρθωση της ζημίας μίας μόνο ζημιωθείσας επιχείρησης, παραβιάζοντας έτσι την αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων και, σε κάθε περίπτωση, το επίμαχο μέτρο δεν ήταν αναλογικό σε σχέση με τη ζημία που υπέστη η SAS από την πανδημία, οπότε δεν έπρεπε να εγκριθεί από την Επιτροπή. Ακόμη, η Ryanair DAC θεώρησε ότι η προϋπόθεση της ύπαρξης μόνιμης εγκατάστασης στη Δανία παραβιάζει την αρχή της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών και της ελευθερίας εγκατάστασης των αεροπορικών μεταφορέων στην ΕΕ.
Όσον αφορά τη συμβατότητα του επίμαχου μέτρου βάσει του άρθρου 107 παρ. 2β ΣΛΕΕ, το ΓεΔΕΕ σημείωσε, αρχικά, ότι τα κράτη μέλη δεν έχουν καμία υποχρέωση να χορηγούν ενισχύσεις για την επανόρθωση ζημιών που προκαλούνται από «έκτακτο γεγονός» κατά την έννοια του άρθρου 107 παρ. 2β ΣΛΕΕ και, άρα, δεν υπέχουν ούτε υποχρέωση χορήγησης ενίσχυσης σε όλους τους ζημιωθέντες, παρότι από άποψη ανταγωνισμού είναι προτιμότερο να βοηθηθεί το σύνολο των οικονομικών παραγόντων της αγοράς.
Σχετικά με τις καλυπτόμενες δαπάνες, το ΓεΔΕΕ επισήμανε ότι μια ενίσχυση μπορεί να αποσκοπεί στην επανόρθωση ζημιών που προκλήθηκαν από έκτακτο γεγονός, χωρίς να υπάρχει αντίστοιχη υποχρέωση αποκατάστασης του συνόλου αυτών των ζημιών. Περαιτέρω το ΓεΔΕΕ διαπίστωσε ότι το επίμαχο μέτρο είναι εγγύηση επί πίστωσης με ανανεώσιμο πιστωτικό όριο. Ειδικότερα, όπως επιβεβαίωσε το ΓεΔΕΕ, το ανώτατο ποσό της ενίσχυσης, δηλαδή το εγγυημένο ποσό των 1,5 δισεκατομμυρίων SEK, θα καταβληθεί μόνο στην περίπτωση που η SAS αδυνατεί να αποπληρώσει το σύνολο των ποσών που δανείστηκε. Επομένως, το ΓεΔΕΕ έκρινε ότι το ποσό της ενίσχυσης υπέρ της SAS αντιστοιχούσε, στην πραγματικότητα, στη διαφορά του επιτοκίου που μπορούσε να επιτύχει με το επίμαχο μέτρο ή ελλείψει αυτού κατά τον χρόνο έκδοσης της προσβαλλόμενης απόφασης και, άρα, δεν παραβιάστηκε η αρχή της αναλογικότητας.
Ως προς την αρχή της απαγόρευσης των διακρίσεων, το ΓεΔΕΕ επισήμανε, πρώτον, ότι το επίμαχο μέτρο έχει ως μοναδικό σκοπό τη μερική αποζημίωση της SAS για τη ζημία που υπέστη από την πανδημία του κορωνοϊού και όχι τη διατήρηση της συνδεσιμότητας της Δανίας και της «ενδοσκανδιναβικής προσβασιμότητας», ώστε να επιβάλλεται να λάβουν στήριξη και άλλες αεροπορικές εταιρίες που αντιπροσωπεύουν συνολικά μεγάλο ποσοστό της συνολικής εσωτερικής και διεθνούς εναέριας κυκλοφορίας επιβατών στη Δανία. Δεύτερον, έκρινε ότι ατομική ενίσχυση, όπως η επίμαχη, ωφελεί εξ ορισμού μία μόνον επιχείρηση, αποκλειομένων όλων των άλλων επιχειρήσεων, άρα, και εκείνων που βρίσκονται σε κατάσταση παρόμοια με εκείνη της δικαιούχου επιχείρησης. Επομένως, σύμφωνα με την κρίση του ΓεΔΕΕ, μία τέτοια ad hoc ενίσχυση εισάγει, εκ της φύσεώς της, διαφορετική μεταχείριση, η οποία μπορεί να συνιστά ακόμη και δυσμενή διάκριση, χωρίς, όμως, να συνεπάγεται αυτομάτως τη μη συμβατότητα της ενίσχυσης. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να εξετάζεται εάν μία τέτοια διάκριση είναι σύμφωνη με την αρχή της αναλογικότητας.
Εν προκειμένω, το ΓεΔΕΕ έλαβε υπόψη του ότι η SAS, λόγω του σημαντικότερου μεριδίου της στην αγορά αεροπορικών μεταφορών στη Δανία, επηρεάστηκε περισσότερο από τους περιορισμούς που επέβαλε το δανικό κράτος για την αποτροπή της διασποράς του κορωνοϊού σε σχέση με τις άλλες αεροπορικές εταιρίες που δραστηριοποιούνται σε μικρότερο βαθμό στη Δανία. Συνεπώς, το ΓεΔΕΕ έκρινε ότι η διαφορετική μεταχείριση υπέρ της SAS είναι κατάλληλη για την επανόρθωση των ζημιών της που προκλήθηκαν από τους επιβαλλόμενους περιορισμούς μετακίνησης στη Δανία και δεν υπερβαίνει το αναγκαίο για την επίτευξη του σκοπού αυτού μέτρο.
Τέλος, αναφορικά με την αρχή της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών και της ελευθερίας εγκατάστασης, το ΓεΔΕΕ έκρινε ότι δεν αποδεικνύεται ότι ο αποκλειστικός χαρακτήρας του επίμαχου μέτρου είναι ικανός να αποτρέψει άλλες αεροπορικές εταιρίες από την εγκατάστασή τους στη Δανία ή την παροχή υπηρεσιών από και προς τη χώρα αυτή.
Βάσει των ανωτέρω, το ΓεΔΕΕ απέρριψε την προσφυγή της Ryanair στο σύνολό της και επικύρωσε την απόφαση της Επιτροπής.
https://curia.europa.eu/juris/liste.jsf?num=T-378/20
Το ίδιο νομικό ζήτημα απασχόλησε το ΓεΔΕΕ και στην υπόθεση T‑379/20, 14.04.2021, Ryanair/Επιτροπή (SAS, Suède; Covid-19).