Στάθμιση θετικών-αρνητικών αποτελεσμάτων της ενίσχυσης – C-441/21 P

Το 2020, η Ισπανία κοινοποίησε στην Επιτροπή καθεστώς που αφορούσε τη σύσταση ενός Ταμείου για τη στήριξη της φερεγγυότητας στρατηγικών επιχειρήσεων, στο πλαίσιο αντιμετώπισης των επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού. Το Ταμείο θα παρείχε χρηματοδότηση με τη μορφή αγοράς χρηματοπιστωτικών μέσων και τίτλων που εκδίδονται από μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις εγκατεστημένες στην Ισπανία, χωρίς περιορισμό ως προς το μέγεθος ή τον οικονομικό τομέα. Με την απόφαση SA.57659/2020, η Επιτροπή έκρινε το καθεστώς σύμφωνο με τους όρους του Προσωρινού Πλαισίου 2020 λόγω κορωνοϊού και, άρα, συμβατό με το άρθρο 107 (3) (β) ΣΛΕΕ. Η Ryanair άσκησε προσφυγή ακυρώσεως κατά της παραπάνω απόφασης (T‑628/20), η οποία απερρίφθη από το ΓεΔΕΕ ως αβάσιμη. Εν συνεχεία, άσκησε την ένδικη αίτηση αναιρέσεως.

Επί της ενδεχόμενης παραβίασης της αρχής απαγόρευσης των διακρίσεων, στο μέτρο που το καθεστώς ήταν ανοικτό μόνο σε επιχειρήσεις εγκατεστημένες στην Ισπανία,  το ΔΕΕ συμφώνησε με το ΓεΔΕΕ στο ότι οι διατάξεις του άρθρου 107 (2) και (3) ΣΛΕΕ είναι ειδικότερες από το άρθρο 18 ΣΛΕΕ και, ως εκ τούτου, δικαιολογούν την επιτρεπτή, κατά το ενωσιακό δίκαιο, διαφορετική μεταχείριση των επιχειρήσεων.

Επί της ενδεχομένης παραβίασης των αρχών της ελευθερίας εγκατάστασης και ελεύθερης παροχής υπηρεσιών, το ΔΕΕ υπενθύμισε αρχικά ότι η διαδικασία του άρθρου 108 ΣΛΕΕ δεν πρέπει ποτέ να καταλήγει σε αποτέλεσμα αντίθετο προς τις ειδικές διατάξεις της ΣΛΕΕ, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να κηρυχθούν συμβατές οι κρατικές ενισχύσεις που αντίκεινται στις διατάξεις αυτές ή σε γενικές αρχές του ενωσιακού δικαίου. Παρατήρησε, όμως, ότι τα περιοριστικά αποτελέσματα που έχει ένα μέτρο ενίσχυσης στις ελευθερίες εγκατάστασης και παροχής υπηρεσιών δεν απαγορεύονται, εφόσον δεν βαίνουν πέραν αυτών που μπορεί να είναι εγγενή στην ίδια τη φύση των κρατικών ενισχύσεων, ιδίως λόγου του επιλεκτικού χαρακτήρα τους. Εν προκειμένω, η απαίτηση σχετικά με την κύρια εγκατάσταση των δικαιούχων στην Ισπανία δεν αποτελούσε αυτή καθαυτή τον στόχο του επίμαχου καθεστώτος, παρά ένα κριτήριο επιλεξιμότητας, το οποίο ήταν άρρηκτα συνδεδεμένο με το αντικείμενο του καθεστώτος. Για τον λόγο αυτόν, το ΔΕΕ συμφώνησε με το ΓεΔΕΕ ότι η επίπτωση του κριτηρίου αυτού στην εσωτερική αγορά δεν μπορούσε να εξεταστεί χωριστά από την επίπτωση της συμβατότητας του καθεστώτος. Στη βάση αυτή, καταλόγισε στη Ryanair ότι δεν είχε αποδείξει πως το καθεστώς είχε περιοριστικά αποτελέσματα που υπερέβαιναν τα αποτελέσματα που είναι εγγενή σε κρατικές ενισχύσεις που χορηγούνται σύμφωνα με το άρθρο 107 (3) (β) ΣΛΕΕ.

Ως προς την ενδεχόμενη υποχρέωση στάθμισης των θετικών και αρνητικών αποτελεσμάτων της ενίσχυσης, το ΔΕΕ υπενθύμισε αρχικά ότι το άρθρο 107 (3) (β) ΣΛΕΕ, σε αντίθεση με το άρθρο 107 (3) (γ) ΣΛΕΕ, έχει ως προϋπόθεση την επιδίωξη στόχου κοινού ευρωπαϊκού συμφέροντος. Αναλογικά, το ΔΕΕ συμφώνησε με το ΓεΔΕΕ ότι βάσει της σύγκρισης των δύο άρθρων, προκύπτει ότι το άρθρο 107 (3) (β) ΣΛΕΕ δεν περιλαμβάνει καμία αναφορά στην ανάγκη να τεκμηριωθεί ότι, για να κριθεί ένα καθεστώς συμβατό βάσει αυτού, πρέπει και να μην υπάρχουν επιπτώσεις στους όρους των συναλλαγών σε βαθμό αντίθετο προς το κοινό συμφέρον και, ως εκ τούτου, στην ανάγκη στάθμισης των ευεργετικών και των δυσμενών αποτελεσμάτων της οικείας ενίσχυσης. Συνεπώς, η διάταξη αυτή δεν μπορεί να ερμηνευθεί υπό την έννοια ότι απαιτεί από την Επιτροπή να προβεί σε μία τέτοια στάθμιση για την εκτίμηση της συμβατότητας, σε αντίθεση με την περίπτωση του άρθρου 107 (3) (γ) ΣΛΕΕ, όπου θα ήταν αναγκαία μία τέτοια αξιολόγηση.

Στη βάση αυτή, και αφού έκρινε ως επαρκή την αιτιολογία του ΓεΔΕΕ, το ΔΕΕ απέρριψε την αίτηση αναιρέσεως.