Προσωρινό Πλαίσιο κορωνοϊού και εξαιρετικές περιστάσεις – C-588/22 P

Η αεροπορική εταιρεία Finnair αποτελεί τον κύριο πάροχο αερομεταφορών από και προς τη Φινλανδία. Το 2020, η Φινλανδία κοινοποίησε στην Επιτροπή ένα μέτρο ανακεφαλαιοποίησης της Finnair, προκειμένου να εξασφαλίσει τη ρευστότητά της και τη συνέχιση των δραστηριοτήτων της στο επισφαλές περιβάλλον της πανδημίας του κορωνοϊού. Βάσει του μέτρου, το φινλανδικό δημόσιο, που κατείχε ήδη πριν την εμφάνιση της πανδημίας το 55,8% των μετοχών της Finnair, έλαβε δικαιώματα εγγραφής για νέες μετοχές αξίας 286.000.000 ευρώ, ενώ οι υπόλοιπες μετοχές προσφέρθηκαν στην αγορά, υπό την επιφύλαξη προτίμησης των δικαιωμάτων εγγραφής των υπόλοιπων υφιστάμενων μετόχων της εταιρείας. Η Επιτροπή έκρινε το μέτρο συμβατό, βάσει του Προσωρινού Πλαισίου 2020 λόγω κορωνοϊού και με την επισήμανση ότι ορισμένες εξαιρετικές περιστάσεις του μέτρου καθιστούσαν ανεκτή τη μη εφαρμογή ορισμένων κανόνων του Πλαισίου (SA.57410/2020).

Η Ryanair άσκησε προσφυγή ακυρώσεως ενώπιον του ΓεΔΕΕ (T-657/20), η οποία απορρίφθηκε, με κεντρική αιτιολογία ότι το Προσωρινό Πλαίσιο 2020 λόγω κορωνοϊού εγκρίθηκε κάτω από εξαιρετικά επείγουσες συνθήκες, οπότε δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν εξαρχής όλα τα μέτρα που θα μπορούσαν να λάβουν τα κράτη μέλη. Συνεπώς, η Επιτροπή νόμιμα παρέκκλινε από τις προβλέψεις του σε ορισμένες περιπτώσεις, προκειμένου να λάβει υπόψη της τις ιδιαίτερες συνθήκες που χαρακτήριζαν ορισμένα μέτρα, όπως το επίμαχο. Κατόπιν τούτου, η Ryanair άσκησε την παρούσα αίτηση αναιρέσεως.

Το ΔΕΕ, επαναλαμβάνοντας, αρχικά, πάγια νομολογία του, έκρινε ότι το ΓεΔΕΕ δεν είχε υποπέσει σε πλάνη περί το δίκαιο, κρίνοντας ότι το άρθρο 107 (3) (β) ΣΛΕΕ δεν απαιτεί η επίμαχη ενίσχυση να είναι ικανή, από μόνη της, να αποκαταστήσει τη σοβαρή διαταραχή της οικονομίας της Φινλανδίας. Εν συνεχεία, το ΔΕΕ έκρινε ότι, βάσει της νομολογίας του, όταν η Επιτροπή εξετάζει ένα μέτρο ενίσχυσης βάσει του άρθρου 107 (3) (β) ΣΛΕΕ, πρέπει να εξακριβώσει εάν το μέτρο αυτό είναι αναγκαίο για να συμβάλει στην άρση σοβαρής διαταραχής της οικονομίας του κράτους μέλους που το θέσπισε. Κατά συνέπεια, στην προκειμένη περίπτωση, η Επιτροπή όφειλε, με την επιφύλαξη του ελέγχου του ΓεΔΕΕ, να εξακριβώσει εάν η Finnair διαδραμάτιζε σημαντικό ρόλο στη φινλανδική οικονομία και εάν το επίμαχο μέτρο θα συνέβαλε στην άρση της σοβαρής διαταραχής της φινλανδικής οικονομίας που προκλήθηκε από την πανδημία του κορωνοϊού. Συναφώς, η παύση των δραστηριοτήτων της Finnair ελλείψει της κρατικής ενίσχυσης δεν ήταν η μόνη δυνατότητα που επέτρεπε στην Επιτροπή να διαπιστώσει ότι το επίμαχο μέτρο θα συνέβαλε στην άρση της διαταραχής της φινλανδικής οικονομίας. Ο σκοπός αυτός μπορούσε να επιτευχθεί και με άλλους τρόπους, όπως η τεκμηρίωση ότι η δικαιούχος αντιμετώπιζε σοβαρές δυσκολίες διατήρησης των δραστηριοτήτων της λόγω του κινδύνου αφερεγγυότητας.

Περαιτέρω, το ΔΕΕ συμφώνησε με το ΓεΔΕΕ πως η Επιτροπή είχε το δικαίωμα να διαπιστώσει ότι για την εφαρμογή του επίμαχου μέτρου συντρέχουν ειδικές περιστάσεις, οι οποίες μπορούν να επιτρέψουν την έγκρισή του βάσει του άρθρου 107 (3) (β) ΣΛΕΕ, μολονότι το μέτρο αυτό δεν πληρούσε όλες τις προϋποθέσεις του Προσωρινού Πλαισίου 2020 λόγω κορωνοϊού. Το ΔΕΕ συμφώνησε ακόμη με το ΓεΔΕΕ και την Επιτροπή ότι ο μηχανισμός αύξησης της αμοιβής του Δημοσίου που περιλαμβάνεται ως όρος στο Προσωρινό Πλαίσιο 2020 λόγω κορωνοϊού, δεδομένου του σκοπού του, ο οποίος είναι να δώσει κίνητρα στον δικαιούχο να εξαγοράσει την κρατική κεφαλαιακή ενίσχυση, δεν ήταν κατάλληλος για ανακεφαλαιοποιήσεις. Εν προκειμένω, οι εξεταζόμενες ανακεφαλαιοποιήσεις αφορούσαν εταιρείες που ανήκαν ήδη εν μέρει στο κράτος και στις οποίες το τελευταίο και ιδιώτες επενδυτές συμμετείχαν στην αύξηση του κεφαλαίου κατ’ αναλογία της προηγούμενης συμμετοχής τους. Έτσι, η εφαρμογή του κανόνα αυτού θα απαιτούσε από τη Φινλανδία να μειώσει τη συμμετοχή της στο κεφάλαιο της Finnair σε επίπεδο χαμηλότερο από αυτό που ήταν πριν από την εφαρμογή του επίμαχου μέτρου. Για τους ίδιους λόγους δεν ήταν εφαρμοστέος και ο κανόνας που απαγορεύει στον δικαιούχο της ενίσχυσης να αποκτήσει συμμετοχή άνω του 10% σε ανταγωνιστικές επιχειρήσεις ή επιχειρήσεις του ίδιου κλάδου, εφόσον δεν έχει επιστραφεί τουλάχιστον το 75% των κεφαλαίων που χρησιμοποιήθηκαν για την ανακεφαλαιοποίηση.

Επί της αναλογικότητας του μέτρου, το ΔΕΕ συμφώνησε με το ΓεΔΕΕ ότι η Επιτροπή δεν είχε υποχρέωση να εξετάσει εάν ο κύκλος των δικαιούχων του μέτρου αυτού έπρεπε να είχε διευρυνθεί. Έτσι, το ΓεΔΕΕ ορθώς αρκέστηκε να εξετάσει εάν η χορήγηση του επίμαχου μέτρου μόνο στη Finnair υπερέβαινε τα όρια του κατάλληλου και αναγκαίου μέτρου για την επίτευξη του νόμιμου σκοπού που επεδίωξε η Φινλανδία.

Ενόψει των ανωτέρω, το ΔΕΕ απέρριψε την αίτηση αναιρέσεως.