Προδικαστικό ερώτημα για εθνική προθεσμία παραγραφής ανάκτησης – ΔΕΕ C-627/18

Η Πορτογαλία είχε υιοθετήσει το νομοθετικό διάταγμα 146/94 με το οποίο προβλέφθηκε ένα καθεστώς χορήγησης πιστώσεων, με σκοπό, αφενός την ελάφρυνση των χρεών των επιχειρήσεων του τομέα της εντατικής εκτροφής και, αφετέρου, την τόνωση της δραστηριότητας της χοιροτροφίας.

Η εταιρία Nelson Antunes da Cunha κατάρτισε με την Caixa de Crédito Agrícola Mútuo – Coimbra (CCAM Coimbra) συμβάσεις πιστώσεως, με αντικείμενο τη χορήγηση πιστώσεως για την επανέναρξη των γεωργικών και κτηνοτροφικών δραστηριοτήτων της. Στο πλαίσιο αυτών των συμβάσεων πιστώσεως, ο προκάτοχος του Ινστιτούτου για τη Χρηματοδότηση της Γεωργίας και της Αλιείας χορήγησε, βάσει του ανωτέρω νομοθετικού διατάγματος, επιδοτήσεις επιτοκίου στη Nelson Antunes da Cunha, μεταξύ των ετών 1994 και 1996.

Το 1999, η Επιτροπή εξέδωσε την απόφαση 2000/200/ΕΚ, με την οποία έκρινε ότι το καθεστώς που θεσπίστηκε με το νομοθετικό διάταγμα 146/94 συνιστά παράνομο καθεστώς ενισχύσεων, επειδή δεν κοινοποιήθηκε από την Πορτογαλία στην Επιτροπή, κατά παράβαση του τότε ισχύοντος άρθρου 88 παρ. 3 ΣΕΚ (νυν άρθρο 108 παρ. 3 ΣΛΕΕ). Επιπροσθέτως, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι το καθεστώς αυτό δεν είναι συμβατό, οπότε και διέταξε την Πορτογαλία να το καταργήσει και να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να ανακτήσει από τους δικαιούχους τις ενισχύσεις, που είχαν ήδη τεθεί παρανόμως στη διάθεσή τους, πλέον τόκων από την ημερομηνία της χορήγησης των ενισχύσεων και μέχρι την πραγματική ανάκτησή τους.

Στις 7 Ιουλίου 2013, η αρμόδια φορολογική αρχή της Πορτογαλίας κίνησε διαδικασία αναγκαστικής είσπραξης φορολογικών οφειλών κατά της Nelson Antunes da Cunha, με σκοπό την ανάκτηση των σχετικών ενισχύσεων και των τόκων υπερημερίας.

Η Nelson Antunes da Cunha άσκησε ανακοπή κατά της διαδικασίας αυτής ενώπιον του διοικητικού και φορολογικού Δικαστηρίου της Coimbra, ισχυριζόμενη ότι, βάσει του πορτογαλικού δικαίου, η υποχρέωση επιστροφής των εισπραχθέντων ποσών αποσβέννυται μετά την πάροδο προθεσμίας πέντε ετών από της υποχρέωσης εισπράξεώς τους, με αποτέλεσμα η αξίωση επιστροφής της επίμαχης ενίσχυσης να έχει παραγραφεί. Συνακόλουθα, στο μέτρο που έχει παρέλθει χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των πέντε ετών από την ημερομηνία κατά την οποία κατέστη απαιτητή η οφειλή από την οποία απορρέουν οι τόκοι, και αυτοί οι τόκοι έχουν υποκύψει σε παραγραφή. Ειδικότερα, η πενταετής προθεσμία παραγραφής που ισχύει για τους τόκους που αναλογούν στην επίμαχη ενίσχυση διακόπηκε αρχικά στις 26 Ιουλίου 2013 και όλοι οι οφειλόμενοι τόκοι για την περίοδο που προηγήθηκε της 26ης Ιουνίου 2008 έχουν παραγραφεί δυνάμει της σχετικής διάταξης.

Στο πλαίσιο της ανωτέρω δικαστικής διαμάχης, το πορτογαλικό δικαστήριο απέστειλε προδικαστικό ερώτημα στο ΔΕΕ σχετικά με το εάν η υποχρέωση ανάκτησης της ενίσχυσης πλέον των τόκων, σε συνδυασμό με την αρχή της αποτελεσματικότητας, επιβάλλουν τη μη εφαρμογή εθνικής διάταξης για την προθεσμία παραγραφής σε σχέση με την ανάκτηση των τόκων, όταν αυτή η προθεσμία είναι μικρότερης διάρκειας από τη δεκαετή προθεσμία παραγραφής του άρθρου 17 παρ. 1 του Καν. 2015/1589.

Το ΔΕΕ παρατήρησε ότι η εφαρμογή της πενταετούς προθεσμίας παραγραφής που προβλέπεται στο πορτογαλικό δίκαιο θα εμπόδιζε την ανάκτηση μέρους των τόκων που αναλογούν στην επίμαχη ενίσχυση και, ως εκ τούτου, θα καθιστούσε ανέφικτη την πλήρη ανάκτηση της ενίσχυσης. Περαιτέρω, το ΔΕΕ διαπίστωσε ότι, εν προκειμένω, η παραγραφή μέρους των τόκων που αναλογούν στην επίμαχη ενίσχυση, μετά την έκδοση της απόφασης της Επιτροπής, οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι η χορηγούσα αρχή καθυστέρησε να εκτελέσει αυτήν την απόφαση, δεδομένου ότι μεσολάβησαν σχεδόν δεκατέσσερα έτη μεταξύ της έκδοσης της απόφασης αυτής και της διακοπής της προθεσμίας παραγραφής που προβλέπεται στο πορτογαλικό δίκαιο. Συνεπώς, το ΔΕΕ έκρινε ότι, βάσει της αρχής της αποτελεσματικότητας που διέπει την ανάκτηση των παράνομων ενισχύσεων, εθνική διάταξη για την προθεσμία παραγραφής της ανάκτησης μιας ενίσχυσης και των σχετικών τόκων δεν μπορεί να τύχει εφαρμογής, εφόσον η παρέλευση της εν λόγω προθεσμίας επέρχεται είτε πριν από την έκδοση της απόφασης ανάκτησης της Επιτροπής είτε λόγω της καθυστέρησης των εθνικών αρχών να εκτελέσουν την εν λόγω απόφαση, όπως συνέβη εν προκειμένω.

http://curia.europa.eu/juris/liste.jsf?language=en&td=ALL&num=C-627/18