Αποζημίωση χορηγούμενη από κράτος μέλος για τις ζημίες που υπέστη επιχείρηση λόγω των μέτρων προστασίας που εφαρμόζονται σε περιοχή υπαγόμενη στο δίκτυο Natura 2000, βάσει της Οδηγίας 2009/147 για τη διατήρηση των άγριων πτηνών, συνιστά οικονομικό πλεονέκτημα κατά την έννοια του άρθρου 107 παρ. 1 ΣΛΕΕ, αφού οι δαπάνες για την αποκατάσταση των εν λόγω ζημιών εμπίπτουν στις συνήθεις λειτουργικές δαπάνες της πληττόμενης επιχείρησης
Πλεονέκτημα η αποζημίωση για ζημίες εντός δικτύου Natura 2000 – ΔΕΕ C‑238/20
Η αγροτική εταιρία «Sātiņi‑S» SIA διαθέτει δύο ακίνητα σε προστατευόμενο φυσικό βιότοπο που το 2005 υπήχθη στο δίκτυο Natura 2000, κατ’ εφαρμογή της Οδηγίας 2009/147 για τη διατήρηση των άγριων πτηνών. Η εν λόγω εταιρία άσκησε προσφυγή ακύρωσης κατά της απόφασης της λετονικής Αρχής Προστασίας του Περιβάλλοντος, με την οποία απορρίφθηκε η αίτησή της για χορήγηση αποζημίωσης για τις ζημίες που υπέστη στην υδατοκαλλιέργειά της από άγρια πτηνά λόγω υπέρβασης του ορίου σώρευσης που προβλέπεται στον Κανονισμό de minimis 717/2014 στους τομείς της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας, δηλαδή 30.000 ευρώ σε περίοδο τριών οικονομικών ετών. Η Sātiņi‑S υποστήριξε ότι η αιτούμενη αποζημίωση δεν συνιστά κρατική ενίσχυση λόγω του αντισταθμιστικού της χαρακτήρα και λαμβάνοντας υπόψιν τις υποχρεώσεις που της επιβλήθηκαν βάσει νόμου για την προστασία του περιβάλλοντος.
Στο πλαίσιο της ανωτέρω ένδικης διαφοράς, το Ανώτατο Δικαστήριο της Λετονίας απέστειλε προδικαστικό ερώτημα στο ΔΕΕ, ζητώντας μεταξύ άλλων να διευκρινιστεί εάν η επίμαχη αποζημίωση συνιστά κρατική ενίσχυση κατά την έννοια των άρθρων 107 και 108 ΣΛΕΕ και, συνακόλουθα, εάν τυγχάνει εφαρμογής εν προκειμένω το όριο των 30.000 ευρώ που τίθεται στο άρθρο 3 παρ. 2 του Καν. 717/2014.
Σε σχέση με τον χαρακτηρισμό της επίμαχης αποζημίωσης ως κρατικής ενίσχυσης, το ΔΕΕ επισήμανε ότι η ύπαρξη πλεονεκτήματος παρεχόμενου μέσω κρατικού μέτρου δεν αναιρείται από τον αντισταθμιστικό χαρακτήρα του μέτρου για ζημίες που επήλθαν λόγω είτε της εκπλήρωσης υποχρέωσης που απορρέει από το ενωσιακό δίκαιο, όπως η Οδηγία 2009/147 για τη διατήρηση των άγριων πτηνών, είτε της επέλευσης φυσικών γεγονότων στο πλαίσιο της συνήθους οικονομικής δραστηριότητάς της ζημιωθείσας επιχείρησης, όπως συνέβη στην υπό κρίση υπόθεση. Δηλαδή, δεν πρόκειται για αποζημίωση λόγω εξωσυμβατικής ευθύνης του κράτους μέλους Κατά το ΔΕΕ, οι δαπάνες που συνδέονται με την τήρηση υποχρεώσεων εκ του νόμου ή κανονιστικής ρύθμισης για την προστασία του περιβάλλοντος, ιδίως δε για την προστασία της άγριας πανίδας και την αποκατάσταση ζημιών που μπορεί να προκαλέσει η άγρια πανίδα σε επιχείρηση του τομέα της υδατοκαλλιέργειας, εμπίπτουν στις συνήθεις λειτουργικές δαπάνες τέτοιας επιχείρησης. Ως εκ τούτου, το ΔΕΕ έκρινε πως η χορήγηση αποζημίωσης για ζημίες που προκαλούνται στην επιχείρηση από προστατευόμενα ζώα συνιστά οικονομικό πλεονέκτημα, το οποίο δεν θα μπορούσε, κατ’ αρχήν, να αποκομίσει η εν λόγω επιχείρηση υπό κανονικές συνθήκες της αγοράς.
Συναφώς, το ΔΕΕ διευκρίνισε πως το γεγονός ότι μια επιχείρηση, όπως η Sātiņi S, υποχρεούται να συμμορφώνεται προς τις υποχρεώσεις που επιβάλλονται στο πλαίσιο του δικτύου Natura 2000 δεν αρκεί από μόνο του για να αποδειχθεί ότι η συγκεκριμένη επιχείρηση είναι επιφορτισμένη με την εκπλήρωση σαφώς καθορισμένων υποχρεώσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας, οπότε και η αποζημίωση που θα λάμβανε θα μπορούσε τηρουμένων των σχετικών προϋποθέσεων να αποτελεί νόμιμη αντιστάθμιση ΥΓΟΣ.
Όσον αφορά την εφαρμογή του Καν. 717/2014, το ΔΕΕ σημείωσε πως από το πεδίο εφαρμογής του συγκεκριμένου Κανονισμού εξαιρούνται ρητά μόνον ορισμένες ενισχύσεις προς επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας, στις οποίες δεν υπάγεται το επίμαχο μέτρο αποζημίωσης. Περαιτέρω, το ΔΕΕ έκρινε ότι, εφόσον η αποζημίωση ζητήθηκε μετά από την επέλευση των ζημιών, μπορούσε να υπολογιστεί εκ των προτέρων και με ακρίβεια το ακαθάριστο ισοδύναμο της επιχορήγησης και, άρα, η επίμαχη ενίσχυση χαρακτηρίζεται ως «διαφανής» κατά την έννοια του άρθρου 4 του Καν. 717/2014, οπότε υπόκειται στο ανώτατο όριο σώρευσης ενισχύσεων που προβλέπεται στο άρθρο 3 παρ. 2 του Καν. 717/2014.