Wizz Air Hungary/Επιτροπή – Ως προς την ενίσχυση διάσωσης που χορηγεί ένα κράτος μέλος, αυτό οφείλει να αποδείξει ότι ενδεχόμενη πτώχευση του δικαιούχου της ενίσχυσης ενδέχεται να συνεπάγεται σοβαρές κοινωνικές δυσχέρειες ή σοβαρή ανεπάρκεια της αγοράς, δεδομένου ότι υπάρχει κίνδυνος διακοπής μιας σημαντικής υπηρεσίας η οποία είναι δύσκολο να παρασχεθεί με άλλο τρόπο και την οποία δύσκολα θα παρείχε οποιοσδήποτε ανταγωνιστής
Έννοια του ‘στόχου κοινού συμφέροντος’ ενίσχυσης διάσωσης – T-142/21
Το 2020, η Ρουμανία κοινοποίησε στην Επιτροπή μέτρο ενίσχυσης υπέρ της αεροπορικής εταιρείας Blue Air Aviation S.A. (Blue Air) με τη μορφή δανείου εγγυημένου από το ρουμανικό δημόσιο, ύψους 62.130.000 ευρώ, με επιδοτούμενο επιτόκιο. Συγκεκριμένα, η ενίσχυση συνίστατο σε δυο ξεχωριστά υπομέτρα. Το πρώτο ήταν ένα δάνειο ύψους 28.290.000 ευρώ για την αποκατάσταση της ζημίας που υπέστη η Blue Air λόγω ακυρώσεων ή επαναπρογραμματισμών πτήσεων, εξαιτίας των περιοριστικών ταξιδιωτικών μέτρων που ελήφθησαν στο πλαίσιο της πανδημίας του κορωνοϊού από την 16η Μαρτίου 2020 έως και την 30ή Ιουνίου 2020 (μέτρο αποζημίωσης). Το δεύτερο ήταν ένα δάνειο ύψους 33.840.000 ευρώ για τη μερική κάλυψη άμεσων αναγκών ρευστότητας της Blue Air, λόγω των μεγάλων λειτουργικών ζημιών που παρουσίασε μετά την πανδημία (ενίσχυση διάσωσης).
Η Επιτροπή, με την απόφαση SA.57026, έκρινε συμβατή την ενίσχυση, με βάση αφενός το άρθρο 107 (2) (β) ΣΛΕΕ ως προς το μέτρο αποζημίωσης, και αφετέρου το άρθρο 107 (3) (γ) ΣΛΕΕ και τις Κατευθυντήριες Γραμμές 2014 για τη διάσωση και αναδιάρθρωση μη χρηματοπιστωτικών προβληματικών επιχειρήσεων ως προς την ενίσχυση διάσωσης. Η αεροπορική εταιρεία Wizz Air Hungary Zrt. (Wizz Air) άσκησε προσφυγή ακυρώσεως στο ΓεΔΕΕ, προσβάλλοντας τις διαπιστώσεις της Επιτροπής για αμφότερα τα υπομέτρα.
Το ΓεΔΕΕ εξέτασε πρώτα την κρίση της Επιτροπής περί συμβατότητας του μέτρου αποζημίωσης με το άρθρο 107 (2) (β) ΣΛΕΕ. Υπενθύμισε αρχικά ότι μόνον οικονομικές ζημίες που προκαλούνται άμεσα από θεομηνίες ή έκτακτα γεγονότα υπάγονται στην περίπτωση αυτή και δεν καλύπτονται τυχόν ενισχύσεις που υπερβαίνουν τις εν λόγω ζημίες. Περαιτέρω, το ζημιογόνο γεγονός πρέπει να αποτελεί την καθοριστική αιτία της ζημίας και να ευθύνεται άμεσα για την πρόκλησή της, ενώ άμεσος σύνδεσμος μεταξύ ζημιογόνου γεγονότος και ζημίας υφίσταται μόνον όταν η ζημία είναι άμεση συνέπεια του γεγονότος, χωρίς να εξαρτάται από την παρεμβολή άλλων αιτίων. Έτσι, για να εφαρμοστεί το άρθρο 107 (2) (β) ΣΛΕΕ, πρέπει η Επιτροπή να εξετάσει, με ιδιαίτερη προσοχή, εάν οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί που επιβλήθηκαν στο πλαίσιο της πανδημίας του κορωνοϊού ήταν πράγματι η αποφασιστική αιτία της ζημίας που υπέστη η Blue Air ή εάν μέρος της ζημίας οφειλόταν σε υφιστάμενες οικονομικές της δυσκολίες.
Εφαρμόζοντας τις αρχές αυτές στην ένδικη υπόθεση, το ΓεΔΕΕ επεσήμανε ότι η Επιτροπή, κατά την αξιολόγησή της, συνέκρινε για την εκτίμηση της ζημίας, αφενός την πραγματική οικονομική κατάσταση της Blue Air μετά τους ταξιδιωτικούς περιορισμούς, και αφετέρου ένα υποθετικό σενάριο στο οποίο εκτιμούσε την κατάσταση στην οποία θα βρισκόταν η εταιρεία, εάν δεν είχαν επιβληθεί οι περιορισμοί. Αφού έκρινε ως πλήρεις και επαρκείς τις αξιολογήσεις της Επιτροπής και στα δύο αυτά σενάρια, το ΓεΔΕΕ κατέληξε ότι εφόσον οι υφιστάμενες οικονομικές δυσκολίες της Blue Air πριν την πανδημία αντικατοπτρίστηκαν και στα δύο αυτά σενάρια, οι εν λόγω οικονομικές δυσκολίες ορθώς δεν είχαν συμπεριληφθεί στις υπολογισθείσες ζημίες που προκάλεσαν οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί.
Αντίστοιχα, το ΓεΔΕΕ απέρριψε άλλα παρεμφερή επιχειρήματα της Wizz Air, αναφορικά με το άρθρο 107 (2) (β) ΣΛΕΕ. Ειδικότερα, έκρινε ότι η Επιτροπή είχε προσηκόντως αφαιρέσει τη μείωση του κόστους της Blue Air από τις απώλειες των κερδών της, λόγω των ταξιδιωτικών περιορισμών. Περαιτέρω, υπενθύμισε ότι τα κράτη μέλη δεν υποχρεούνται να χορηγούν ενισχύσεις για την αποκατάσταση της ζημίας που προκλήθηκε από κάθε έκτακτο γεγονός, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει υποχρέωση να χορηγούν ενισχύσεις και στο σύνολο των ομοειδών εταιρειών που επλήγησαν από την πανδημία, όπως η Wizz Air.
Εν συνεχεία, το ΓεΔΕΕ εξέτασε τους ισχυρισμούς της Wizz Air περί συμβατότητας της ενίσχυσης διάσωσης με το άρθρο 107 (3) (γ) ΣΛΕΕ και τις Κατευθυντήριες Γραμμές 2014 για τη διάσωση και αναδιάρθρωση μη χρηματοπιστωτικών προβληματικών επιχειρήσεων. Στο πλαίσιο αυτό, εξέτασε την κρίση της Επιτροπής σχετικά με το εάν η ενίσχυση διάσωσης επιδίωκε στόχο κοινού συμφέροντος κατά την έννοια παραγράφου 43 των Κατευθυντήριων Γραμμών. Επεσήμανε ότι οι παράγραφοι 43 και 44 των Κατευθυντηρίων Γραμμών προβλέπουν ότι το γεγονός και μόνο της αποτροπής της εξόδου μιας επιχείρησης από την αγορά δεν αρκεί για να δικαιολογήσει τη χρήση ενίσχυσης διάσωσης. Αντιθέτως, πρέπει να αποδεικνύεται σαφώς ότι η ενίσχυση επιδιώκει στόχο κοινού συμφέροντος, όπως η αποφυγή κοινωνικών δυσχερειών ή η αντιμετώπιση της ανεπάρκειας της αγοράς. Έτσι, το κράτος μέλος οφείλει να αποδείξει ότι ενδεχόμενη πτώχευση του δικαιούχου της ενίσχυσης ενδέχεται να συνεπάγεται σοβαρές κοινωνικές δυσχέρειες ή σοβαρή ανεπάρκεια της αγοράς, δεδομένου ότι υπάρχει κίνδυνος διακοπής μιας σημαντικής υπηρεσίας η οποία είναι δύσκολο να παρασχεθεί με άλλο τρόπο και την οποία δύσκολα θα παρείχε οποιοσδήποτε ανταγωνιστής.
Εν προκειμένω, κρίθηκε ότι ο σημαντικός χαρακτήρας των υπηρεσιών της Blue Air εδράζεται στα εξής στοιχεία: Πρώτον, ότι διασφαλίζει τη συνδεσιμότητα της Ρουμανίας, καθόσον εξυπηρετεί, μεταξύ άλλων, απομακρυσμένες και δυσπρόσιτες από ξηράς, περιοχές της χώρας. Δεύτερον, ότι είναι η μόνη αεροπορική εταιρεία χαμηλού κόστους που εξυπηρετεί μικρά ρουμανικά αεροδρόμια, με αποτέλεσμα τυχόν έξοδός της από αυτήν την αγορά να επηρεάζει καταλυτικά τη λειτουργία τους. Τρίτον, ότι είναι η μόνη εταιρεία χαμηλού κόστους που συνδέει τη Ρουμανία με δημοφιλείς ευρωπαϊκούς προορισμούς. Τέταρτον, ότι εξυπηρετεί ιδίως μικρούς τοπικούς επιχειρηματίες και τη ρουμανική κοινότητα της διασποράς, οι οποίοι είχαν σημαντικές δυσχέρειες μεταφοράς λόγω της κακής κατάστασης του ρουμανικού οδικού και σιδηροδρομικού δικτύου. Σημείωσε, στο πλαίσιο αυτό, ότι, ακόμα και αν το μέγεθος της σχετικής αγοράς είναι σχετικά μικρό, αυτό δεν εμποδίζει την παρεχόμενη υπηρεσία να είναι σημαντική. Το ΓεΔΕΕ σημείωσε, ακόμα, ότι δεν θα ήταν δυνατόν για άλλες αεροπορικές εταιρείες, ιδίως χαμηλού κόστους, να διασφαλίσουν βραχυπρόθεσμα τη συνέχιση όλων των ως άνω υπηρεσιών, δεδομένου ότι αρκετές από αυτές είχαν ήδη καταργήσει πρόσφατα παρόμοια δρομολόγια. Συνεπώς, η Επιτροπή ορθώς είχε αξιολογήσει ότι η Blue Air καταλάμβανε μία θέση την οποία δεν εκμεταλλεύονταν άλλες αεροπορικές εταιρείες χαμηλού κόστους στη ρουμανική αγορά, καθώς και ότι η αποχώρηση της Blue Air από την αγορά θα συνεπαγόταν κίνδυνο διακοπής μιας σημαντικής υπηρεσίας που θα ήταν δύσκολο να παρασχεθεί από άλλη εταιρεία.
Ως προς την καταλληλότητα της ενίσχυσης διάσωσης, η Wizz Air είχε επικαλεστεί ότι το επιτόκιο του δανείου δεν ήταν επαρκώς υψηλό σε σχέση με τους κινδύνους που συνδέονται με το δάνειο. Το ΓεΔΕΕ σημείωσε ότι το επιτόκιο που συνδέεται με το δάνειο της Blue Air δεν παραβιάζει το όριο της παραγράφου 56 των Κατευθυντηρίων Γραμμών. Περαιτέρω, έκρινε ότι η παράγραφος 56 απαιτεί την εφαρμογή ενός ελάχιστου επιτοκίου για όλες τις ενισχύσεις διάσωσης, ανεξάρτητα από τις εγγυήσεις που παρέχουν οι δικαιούχοι σε κάθε περίπτωση, με αποτέλεσμα να μην απαιτείται αύξηση του επιτοκίου στην ενίσχυση διάσωσης της Blue Air, παρά την έλλειψη εγγυήσεων από μέρους της. Επιπρόσθετα, η παράγραφος 55 (δ) δεν περιλαμβάνει δυνατότητα της Επιτροπής να αρνηθεί την έγκριση ενίσχυσης διάσωσης σε περιπτώσεις όπου το κράτος μέλος προτίθεται να χρησιμοποιήσει ολόκληρη την εξάμηνη προθεσμία κατάρτισης και υποβολής σχεδίου αναδιάρθρωσης ή εκκαθάρισης, ούτε να επιβάλει στο κράτος μέλος μικρότερη προθεσμία.
Ως προς την αναλογικότητα της, το ΓεΔΕΕ σημείωσε ότι η ενίσχυση διάσωσης καλύπτει ανάγκες ρευστότητας διαφορετικής χρονικής περιόδου σε σχέση με το μέτρο αποζημίωσης, ενώ έκρινε επαρκή την αιτιολογία της Επιτροπής περί της πληρότητας του σχεδίου ρευστότητας που είχε υποβάλει η Ρουμανία. Παρά το γεγονός ότι οι ενισχύσεις διάσωσης πρέπει να περιορίζονται στο αναγκαίο ποσό για να διατηρηθεί η δραστηριότητα του δικαιούχου για έξι μήνες και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση διαρθρωτικών μέτρων, εντούτοις δεν μπορεί να αποκλειστεί ότι η ανάγκη ρευστότητας κατά τη διάρκεια των έξι αυτών μηνών περιλαμβάνει, επίσης, την πληρωμή των δόσεων που οφείλονται κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, βάσει προηγούμενων δεσμεύσεων, διότι η μη αποπληρωμή των δόσεων αυτών θα μπορούσε να οδηγήσει σε αφερεγγυότητα της προβληματικής επιχείρησης, γεγονός που θα ήταν σαφώς αντίθετο προς τον επιδιωκόμενο στόχο. Τέλος, το ΓεΔΕΕ έκρινε ότι, σύμφωνα με την παράγραφο 61 των Κατευθυντηρίων Γραμμών, τα μέτρα για τον καταμερισμό των βαρών μεταξύ των υφιστάμενων επενδυτών απαιτούνται μόνο κατά την περίοδο αναδιάρθρωσης και όχι κατά την περίοδο διάσωσης.
Τέλος, με αναφορά σε πάγια νομολογία, το ΓεΔΕΕ απέρριψε τα επιχειρήματα της Wizz Air αναφορικά με παραβίαση της αρχής απαγόρευσης των διακρίσεων, της ελευθερίας παροχής υπηρεσιών και της ελευθερίας εγκατάστασης και έτσι απέρριψε στο σύνολό της την προσφυγή.