Ελληνικό καθεστώς για την παροχή δανειακής στήριξης – SA.111393.EV

Το 2022, οι ελληνικές αρχές θέσπισαν, με βάση τα άρθρα 14, 15, 17, 18, 19, 22, 23, 24, 25 25α, 25δ, 26δ, 27, 28, 29, 30, 31, 32, 33, 34, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 45, 46, 47, 48, 49, 51, 52, 52α, 52β, 53, 54, 55, 56, 56α, 56β και 56γ του ΓΑΚ 651/2014, καθεστώς για την παροχή δανειακής στήριξης σε επιχειρήσεις, στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (SA.102166/2022), Το 2023, τροποποιήθηκε το καθεστώς τόσο ως προς τη διάρκειά του (30.06.2026) όσο και ως προς τους επιλέξιμους κλάδους επιχειρήσεων (SA.111393/2023). Το 2024, ξεκίνησαν επαφές προ-κοινοποίησης με την Επιτροπή και υποβλήθηκε ένα πρώτο σχέδιο αξιολόγησης του καθεστώτος (SA.111393.EV./2025). Ο λόγος της κοινοποίησης είναι ότι ο μέσος ετήσιος προϋπολογισμός του καθεστώτος υπερέβη το όριο των 150.000.000 ευρώ.

Ο συνολικός ονομαστικός προϋπολογισμός των δανείων που διατίθενται μέσω του ΜΑΑ ανέρχεται σε 15.400.000.000 ευρώ. Το εκτιμώμενο επίπεδο κρατικών ενισχύσεων ανέρχεται σε περίπου 2.000.000.000 ευρώ. Το καθεστώς παρέχει στήριξη για ένα ευρύ φάσμα μέτρων, τα οποία καλύπτονται από τα τμήματα 1-7 και 10-15 του ΓΑΚ. Τα επενδυτικά σχέδια είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση εάν συνάδουν με τουλάχιστον έναν από τους πέντε πυλώνες του ΜΑΑ και συγκεκριμένα τους εξής: α) πράσινη μετάβαση, β) ψηφιακό μετασχηματισμό, γ) καινοτομία, έρευνα και ανάπτυξη, δ) ανάπτυξη οικονομιών κλίμακας μέσω εταιρικών σχέσεων, εξαγορών και συγχωνεύσεων και ε) εξωστρέφεια.

Οι ενισχύσεις χορηγούνται με τη μορφή επιδοτούμενων τόκων επί των δανείων. Οι μέγιστες επιτρεπόμενες εντάσεις ενίσχυσης ποικίλλουν ανάλογα με την αντίστοιχη κατηγορία ενίσχυσης, καθώς και με το μέγεθος της αιτούσας επιχείρησης, περιλαμβάνοντας αυξημένα επίπεδα για τις ΜΜΕ. Οι επιλέξιμες δαπάνες συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις του ΓΑΚ και του ΜΑΑ. Τουλάχιστον το 20 % των συνολικών επιλέξιμων δαπανών πρέπει να χρηματοδοτείται από ίδια κεφάλαια του δικαιούχου. Τα επίμαχα δάνεια μπορούν να καλύψουν έως και το 50 % των επιλέξιμων επενδυτικών δαπανών. Οι υπόλοιπες επιλέξιμες δαπάνες καλύπτονται μέσω δανείων συγχρηματοδότησης (τουλάχιστον 30% των επιλέξιμων επενδυτικών δαπανών) που παρέχονται από το τραπεζικό ίδρυμα. Η επιλογή των τελικών δικαιούχων αξιολογείται στο πλαίσιο ανοικτής πρόσκλησης. Η αίτηση εξετάζεται και αξιολογείται από το τραπεζικό ίδρυμα και έναν ανεξάρτητο αξιολογητή, σύμφωνα με προκαθορισμένα κριτήρια. Στόχοι του καθεστώτος είναι η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, η αύξηση της επιχειρηματικής απόδοσης, η αποτελεσματική παροχή κινήτρων στις επιχειρήσεις να υιοθετήσουν πρακτικές φιλικές προς το περιβάλλον, η χρήση ψηφιακών εργαλείων, η προώθηση της καινοτομίας και η συμμετοχή στην έρευνα.

Η Επιτροπή παρατήρησε αρχικά ότι, σύμφωνα με το άρθρο 1 (2) (α) ΓΑΚ 651/2014, ο ΓΑΚ δεν εφαρμόζεται σε καθεστώτα με μέσο ετήσιο προϋπολογισμό άνω των 150.000.000 ευρώ μετά την παρέλευση εξαμήνου από την έναρξη ισχύος τους. Ωστόσο, η Επιτροπή δύναται να αποφασίσει ότι ο ΓΑΚ τυγχάνει εφαρμοστέος και μετά την παρέλευση μεγαλύτερου χρονικού διαστήματος, κατόπιν εξέτασης σχεδίου αξιολόγησης που υποβάλει το κράτος μέλος, όπως συνέβη εν προκειμένω. Το επίμαχο σχέδιο αξιολόγησης πληροί τα κριτήρια του άρθρου 2 (16) ΓΑΚ και ειδικότερα περιλαμβάνει συνοπτική περιγραφή των βασικών στόχων του εν λόγω καθεστώτος και επαρκείς πληροφορίες για την κατανόηση της λογικής που διέπει τη χορήγηση των ενισχύσεων. Επομένως, το πεδίο εφαρμογής της αξιολόγησης ορίζεται κατάλληλα. Περαιτέρω, το σχέδιο αξιολόγησης ταξινομεί ορθά τα ερωτήματα αξιολόγησης σύμφωνα με τις τρεις τυποποιημένες κατηγορίες: α) άμεσες επιπτώσεις, β) έμμεσες επιπτώσεις και γ) αναλογικότητα και καταλληλότητα. Τα ερωτήματα για την αξιολόγηση της άμεσης επίδρασης του προγράμματος στους δικαιούχους σε σύγκριση με τους μη δικαιούχους είναι καλά σχεδιασμένα, ώστε να διαπιστώνεται η ύπαρξη κινήτρου. Τα ερωτήματα αξιολόγησης που αφορούν τις έμμεσες επιπτώσεις συνδέονται με τις ιδιαιτερότητες του καθεστώτος, τόσο όσον αφορά τους στόχους όσο και τα μέσα ενίσχυσης. Η Επιτροπή σημείωσε ότι το σχέδιο αξιολόγησης περιλαμβάνει επίσης κατάλληλες αναλύσεις για την αξιολόγηση της αναλογικότητας και της καταλληλότητας Για κάθε ερώτηση, το σχέδιο παρουσιάζει δείκτες αποτελεσμάτων. Το σχέδιο αξιολόγησης εξηγεί περαιτέρω τις απαιτήσεις συλλογής δεδομένων και τη διαθεσιμότητα των δεδομένων που είναι απαραίτητα στο πλαίσιο αυτό. Οι πηγές δεδομένων που θα χρησιμοποιηθούν για την αξιολόγηση περιγράφονται με σαφήνεια και λεπτομέρεια. Ο φορέας αξιολόγησης θα μπορεί να αξιοποιήσει διάφορες βάσεις δεδομένων, συγκεντρώνοντας ένα πληρέστερο σύνολο πληροφοριών. Το σχέδιο αξιολόγησης καθορίζει και εξηγεί τις κύριες μεθόδους που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τον προσδιορισμό των επιπτώσεων του καθεστώτος και εξετάζει τους λόγους για τους οποίους οι μέθοδοι αυτές είναι πιθανόν κατάλληλες για το εν λόγω καθεστώς. Οι προτεινόμενες μεθοδολογίες αξιολόγησης επιτρέπουν επαρκώς τον προσδιορισμό της πιθανής αιτιώδους επίδρασης του ίδιου του καθεστώτος. Το προτεινόμενο χρονοδιάγραμμα της αξιολόγησης είναι κατάλληλο, λαμβανομένων υπόψη των χαρακτηριστικών του εν λόγω καθεστώτος ενίσχυσης. Τα κριτήρια επιλογής του φορέα που είναι υπεύθυνος για τον συντονισμό της αξιολόγησης είναι κατάλληλα και πληρούν τα κριτήρια δεξιοτήτων και ανεξαρτησίας. Οι προτεινόμενες λεπτομέρειες για τη δημοσίευση των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης είναι κατάλληλες και εξασφαλίζουν τη διαφάνεια. Ειδικότερα, η Επιτροπή έλαβε υπόψη τη δέσμευση να δημοσιοποιηθεί η τελική έκθεση αξιολόγησης.

Λαμβάνοντας υπόψη τα ανωτέρω, η Επιτροπή έκρινε ότι το σχέδιο αξιολόγησης πληροί όλες τις απαιτήσεις που ορίζονται στον ΓΑΚ, έχει καταρτιστεί σύμφωνα με την κοινή μεθοδολογία που προτείνεται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής και είναι κατάλληλο, δεδομένων των ιδιαιτεροτήτων του μεγέθους του προϋπολογισμού του. Η Επιτροπή σημείωσε, ακόμη, τη δέσμευση των ελληνικών αρχών να διενεργήσουν την προσήκουσα αξιολόγηση και να ενημερώσουν την Επιτροπή για οποιοδήποτε στοιχείο που ενδέχεται να θέσει σε σοβαρό κίνδυνο την εφαρμογή του καθεστώτος.

Στη βάση αυτή, η Επιτροπή έκρινε ότι το επίμαχο καθεστώς μπορεί να συνεχίσει να εφαρμόζεται έως την 30ή Ιουνίου 2026.