Αντιστάθμιση για συμβατική ζημία και πλεονέκτημα – C-710/22 P

To 1984 o Δήμος Βρυξελλών (Βέλγιο) και η εταιρεία JCDecaux Street Furniture Belgium (JCDecaux) συνήψαν σύμβαση, διάρκειας δεκαπέντε ετών, σχετικά με την τοποθέτηση στην εδαφική περιφέρεια του Δήμου διαφημιστικών πλαισίων στάσεων αστικών συγκοινωνιών και ειδών εξοπλισμού MUPI (δηλαδή ειδών αστικού εξοπλισμού για ενημέρωση), μέρος των οποίων μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για διαφημιστικούς σκοπούς. Η σύμβαση προέβλεπε ότι η JCDecaux θα έθετε στη διάθεση του Δήμου και θα εκμεταλλευόταν διαφημιστικά πλαίσια στάσεων αστικών συγκοινωνιών και MUPI των οποίων θα διατηρούσε την κυριότητα υπό τους ακόλουθους όρους: α) η JCDecaux δεν θα κατέβαλε μεν κανένα ποσό ως μίσθωμα, δικαίωμα χρήσης ή τέλος για τα διαφημιστικά πλαίσια στάσεων αστικών συγκοινωνιών και τα MUPI, πλην όμως θα έπρεπε να διαθέσει στον Δήμο ορισμένες παροχές σε είδος (δωρεάν καλάθια απορριμμάτων, δημόσιες τουαλέτες και ηλεκτρονικές εφημερίδες), καθώς και να καταρτίσει γενικό χάρτη, τουριστικό και ξενοδοχειακό χάρτη καθώς και χάρτη των πεζοδρόμων του Δήμου, β) ·σε αντάλλαγμα για τις ως άνω παροχές, η JCDecaux θα είχε το δικαίωμα να εκμεταλλεύεται για διαφημιστικούς σκοπούς τα πλαίσια στάσεων αστικών συγκοινωνιών και τα MUPI που θα διέθετε και γ) η JCDecaux θα μπορούσε να εκμεταλλεύεται κάθε πινακίδα για περίοδο δεκαπέντε ετών από την τοποθέτησή της.

Το 1995, ο Δήμος κατήγγειλε τη σύμβαση και το 1998 προκήρυξε διαγωνισμό, με αντικείμενο την κατασκευή, προμήθεια, τοποθέτηση, θέση σε λειτουργία, συντήρηση και επισκευή MUPI, στεγάστρων αναμονής επιβατών και υπαίθριων πινακίδων, μέρος των οποίων μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για διαφημιστικούς σκοπούς. Ανάδοχος του διαγωνισμού αναδείχθηκε η JCDecaux και το 1999 υπεγράφη μία δεύτερη σύμβαση που προέβλεπε ότι: α) ο Δήμος θα αποκτούσε την κυριότητα των τοποθετούμενων MUPI έναντι της καταβολής καθαρού κατ’ αποκοπήν τιμήματος για κάθε πινακίδα και β) η JCDecaux θα έπρεπε να καταβάλλει μηνιαίο μίσθωμα για τη χρήση για διαφημιστικούς σκοπούς των MUPI που αφορούσε η σύμβαση. Κατά την εκτέλεση της σύμβασης, ορισμένες διαφημιστικές πινακίδες που εκμεταλλευόταν η JCDecaux βάσει της σύμβασης του 1984 αφαιρέθηκαν πριν από την συμφωνηθείσα ημερομηνία. Αντ’ αυτών, η JCDecaux συνέχισε να εκμεταλλεύεται τις υπόλοιπες, ακόμη και μετά τις ημερομηνίες που όριζε η προκήρυξη του διαγωνισμού ότι θα αφαιρούνταν, χωρίς ο Δήμος να αναζητήσει την καταβολή μισθωμάτων ή φόρων.

Η εταιρεία Clear Channel Belgium SPRL (CCB) υπέβαλε καταγγελία στην Επιτροπή, με την οποία υποστήριζε ότι η JCDecaux, καθόσον εκμεταλλευόταν τις επίδικες πινακίδες χωρίς να καταβάλλει μίσθωμα ή φόρο στον Δήμο Βρυξελλών, είχε λάβει μη συμβατή κρατική ενίσχυση. Η Επιτροπή συμφώνησε με τον εν λόγω ισχυρισμό και διέταξε την ανάκτηση των σχετικών ποσών (SA.33078/2019). Η JCDecaux άσκησε προσφυγή ακυρώσεως ενώπιον του ΓεΔΕΕ (T‑642/19), η οποία απορρίφθηκε. Κατόπιν τούτου, η JCDecaux άσκησε την παρούσα αίτηση αναιρέσεως ενώπιον του ΔΕΕ.

Το ΔΕΕ εξέτασε εάν η προπεριγραφόμενη κατάσταση χορηγούσε πλεονέκτημα στην JCDecaux. Υπενθύμισε αρχικά ότι η κρατική ενίσχυση έχει αντικειμενικό χαρακτήρα και δεν γίνεται διάκριση αναλόγως των αιτιών ή των σκοπών των κρατικών παρεμβάσεων. Στο πλαίσιο αυτό, συμφώνησε με το ΓεΔΕΕ ότι το επίμαχο πλεονέκτημα συνίσταται στη συνέχιση από την JCDecaux της εκμετάλλευσης των επίδικων πινακίδων πέραν των ημερομηνιών που προβλέπονταν στον διαγωνισμό του 1998. Μπορεί ο σκοπός του πλεονεκτήματος αυτού να ήταν η αντιστάθμιση της ζημίας την οποία φέρεται ότι υπέστη η JCDecaux λόγω της πρόωρης απομάκρυνσης ορισμένων διαφημιστικών πινακίδων, αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι η εν λόγω αντιστάθμιση δεν μπορεί να συνιστά κρατική ενίσχυση.

Περαιτέρω, σημείωσε ότι, προκειμένου να διαπιστωθεί εάν ένα κρατικό μέτρο συνιστά ενίσχυση, είναι αναγκαίο να καθίσταται σαφές από αντικειμενικά και επαληθεύσιμα στοιχεία ότι το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος έλαβε, πριν ή συγχρόνως με τη χορήγηση του οικονομικού πλεονεκτήματος, την απόφαση να αποκαταστήσει με το επίμαχο μέτρο τη ζημία που φέρεται να προκλήθηκε σε αντισυμβαλλόμενο κατά την εκπλήρωση των συμβατικών του υποχρεώσεων, στοιχείο που δεν είχε αποδειχθεί εν προκειμένω. Σε κάθε περίπτωση, η βούληση να προβλεφθεί με τη σύμβαση του 1999 ένα είδος αντιστάθμισης προκειμένου να διατηρηθεί η οικονομική ισορροπία της σύμβασης του 1984 δεν απάλλασσε τον Δήμο από τη διενέργεια ανάλυσης της ύπαρξης και της έκτασης της ζημίας την οποία θα υφίστατο η JCDecaux λόγω της πρόωρης απομάκρυνσης ορισμένων διαφημιστικών πινακίδων. Ο επιδιωκόμενος από τις βελγικές αρχές αντισταθμιστικός χαρακτήρας δεν ήταν δυνατό να αναιρέσει τον χαρακτηρισμό του οικονομικού πλεονεκτήματος.

Στη βάση αυτή, το ΔΕΕ συμφώνησε με το ΓεΔΕΕ ότι η JCDecaux είχε λάβει πλεονέκτημα, απέρριψε τους αντίθετους ισχυρισμούς της JCDecaux και την αίτηση αναιρέσεως στο σύνολό της.