Χρόνος εφαρμογής διορθωτικού Κανονισμού και απαγόρευση ανάκτησης – C-416/24

Το 2020, η Ρουμανία κοινοποίησε στην Επιτροπή καθεστώς, με αντικείμενο τη στήριξη των επιχειρήσεων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού, το οποίο κρίθηκε συμβατό βάσει του Προσωρινού Πλαισίου 2020 λόγω κορωνοϊού (SA.58166/2020). Οι εταιρείες On Air Media και Different Media έλαβαν το 2020 ενισχύσεις στο πλαίσιο του εν λόγω καθεστώτος, πλην όμως το 2022 εκδόθηκαν αποφάσεις ανάκτησης, με την αιτιολογία ότι αμφότερες ήταν «προβληματικές επιχειρήσεις», διότι οι κεφαλαιουχικές τους ζημίες κατά την 31η Δεκεμβρίου 2019 υπερέβαιναν κατά πολύ το ήμισυ του εγγεγραμμένου κεφαλαίου τους.

Οι εταιρείες προσέφυγαν στο πρωτοδικείο του Neamt, όπου και τέθηκε το εξής νομικό ζήτημα: Ο ορισμός της «προβληματικής επιχείρησης» στο καθεστώς υιοθετούσε τον ορισμό του ΓΑΚ 651/2014. Ενώ ο ορισμός του ΓΑΚ εξαιρεί από την έννοια της «προβληματικής επιχείρησης» τη ΜΜΕ που «δεν έχει συμπληρώσει τριετία από τη σύστασή της», στην ρουμανική απόδοση του ΓΑΚ, από μεταφραστικό σφάλμα, η εξαίρεση αποδόθηκε ότι αφορά ΜΜΕ «που έχει συμπληρώσει τουλάχιστον τριετία από τη σύστασή της». Αμφότερες οι προσφεύγουσες είχαν συσταθεί δεκατρία και δεκαοκτώ έτη, αντιστοίχως, πριν από τη σύναψη των συμβάσεων χρηματοδότησής τους, και ως εκ τούτου εξαιρέθηκαν, βάσει της ως άνω εσφαλμένης απόδοσης του ΓΑΚ, από την έννοια της «προβληματικής επιχείρησης» και κρίθηκαν δικαιούχοι του καθεστώτος. Σε μεταγενέστερο χρόνο, όταν το μεταφραστικό σφάλμα διαπιστώθηκε, η παραπάνω ρουμανική απόδοση διορθώθηκε με διορθωτικό Κανονισμό. Με βάση τον διορθωτικό Κανονισμό, το Πρωτοδικείο του Neamt απέρριψε τις προσφυγές, κρίνοντας ότι ο διορθωτικός Κανονισμός δεν τροποποίησε τον ΓΑΚ, αλλά απλώς διόρθωσε την απόδοσή του στη ρουμανική γλώσσα. Ως εκ τούτου, το πρωτοβάθμιο δικαστήριο εφάρμοσε το άρθρο 2, σημείο 18, του ΓΑΚ, ως είχε κατόπιν της διόρθωσής του και αποφάνθηκε ότι οι προσφεύγουσες δεν πληρούσαν, κατά τον χρόνο υποβολής των αιτήσεων επιχορηγήσεως, το σύνολο των κριτηρίων επιλεξιμότητας.

Οι προσφεύγουσες άσκησαν έφεση ενώπιον του Εφετείου Bacău, το οποίο απέστειλε τρία προδικαστικά ερωτήματα στο ΔΕΕ, με τα οποία ρώτησε εάν, σε μια περίπτωση όπως η παραπάνω: α) η έκδοση του διορθωτικού Κανονισμού συνεπάγεται την αναδρομική εφαρμογή του διορθωμένου κειμένου από το χρονικό σημείο της θέσεως σε ισχύ του ΓΑΚ ή ο διορθωτικός Κανονισμός παράγει αποτελέσματα αποκλειστικώς για το μέλλον, β) η απόφαση ανάκτησης συνάδει με την αρχή της ισοδυναμίας των γλωσσικών αποδόσεων του Κανονισμού και γ) εάν η ανάκτηση συνάδει με τις αρχές της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης και της ασφάλειας δικαίου.

Επί του εάν ο διορθωτικός Κανονισμός είχε αναδρομική ισχύ από το χρονικό σημείο θέσης σε ισχύ του ΓΑΚ, το ΔΕΕ παρατήρησε αρχικά ότι στον διορθωτικό Κανονισμό οριζόταν ρητώς πως τίθεται σε ισχύ την εικοστή ημέρα από τη δημοσίευσή του στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και δεν προβλεπόταν ρητώς ότι παράγει αποτελέσματα σε προγενέστερο χρόνο. Ωστόσο, παρατήρησε ότι η αναδρομική του εφαρμογή συνάγεται σαφώς από τον σκοπό του. Ειδικότερα, σκοπός του ήταν να αποκαταστήσει την ομοιόμορφη ερμηνεία του άρθρου 2, σημείο 18 του ΓΑΚ, ως προς όλες τις γλωσσικές αποδόσεις, διορθώνοντας εξαρχής, με αναδρομική ισχύ, το μεταφραστικό σφάλμα που ενείχε η απόδοση στη ρουμανική γλώσσα. Εάν ο διορθωτικός Κανονισμός διόρθωνε την απόδοση στη ρουμανική γλώσσα μόνο για το μέλλον, θα επέτρεπε τη συνύπαρξη μη συμβατών μεταξύ τους αποδόσεων του ΓΑΚ, οι οποίες θα στηρίζονταν αμφότερες σε σαφή και συγκεκριμένη διατύπωση, κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ της θέσης σε ισχύ του ΓΑΚ και της θέσης σε ισχύ του διορθωτικού Κανονισμού. Μια τέτοια ερμηνεία θα προσέκρουε στην απαίτηση περί ομοιόμορφης ερμηνείας και εφαρμογής του ενωσιακού δικαίου. Στη βάση αυτή, το ΔΕΕ συμπέρανε ότι ο διορθωτικός Κανονισμός έχει αναδρομική ισχύ από το χρονικό σημείο θέσης του ΓΑΚ σε ισχύ.

Αναφορικά με το ζήτημα της ανάκτησης, το ΔΕΕ παρατήρησε ότι η πεποίθηση των προσφευγουσών πως ανήκαν στον κύκλο των δικαιούχων του επίμαχου καθεστώτος δεν στηριζόταν αποκλειστικά στη συμπεριφορά των ρουμανικών αρχών, αλλά και στο σαφές, πλην εσφαλμένο, κείμενο της απόδοσης του ΓΑΚ στη ρουμανική γλώσσα, που είχε δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και στην οποία παρέπεμπε το συγκεκριμένο καθεστώς. Δεν μπορεί να τους προσαφθεί ότι δεν ήλεγξαν τις λοιπές γλωσσικές αποδόσεις του επίμαχου άρθρου, όταν το κείμενο της αρχικής απόδοσης της εν λόγω διάταξης στη ρουμανική γλώσσα ουδόλως ήγειρε κάποια ερμηνευτική δυσχέρεια. Επιπλέον, το επίμαχο καθεστώς, το οποίο κοινοποιήθηκε προσηκόντως στην Επιτροπή, είχε εγκριθεί από αυτήν, κάτι που ήταν επίσης δυνατόν να δημιουργήσει δικαιολογημένη εμπιστοσύνη ως προς το σύννομο των ενισχύσεων που χορηγήθηκαν βάσει του συγκεκριμένου καθεστώτος. Ενόψει των ανωτέρω, το ΔΕΕ έκρινε ότι αντιτίθεται στις αρχές της ασφάλειας δικαίου και της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης η ανάκτηση, βάσει του διορθωτικού Κανονισμού, των ενισχύσεων που είχε χορηγήσει η Ρουμανία πριν από την έκδοση του εν λόγω Κανονισμού.