Υπεραντιστάθμιση των ζημιών του δικαιούχου της ενίσχυσης – C-591/21 P

Η Austrian Airlines AG είναι αεροπορική εταιρεία που ανήκει στον όμιλο Lufthansa, ο οποίος περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, και τις αεροπορικές εταιρίες Brussels Airlines S.A./N.V, AUA, Swiss International Air Lines Ltd και Edelweiss Air AG.

Η Αυστρία κοινοποίησε στην Επιτροπή ad hoc ενίσχυση προς την Austrian Airlines με τη μορφή δανείου μειωμένης εξασφάλισης, μετατρέψιμου σε επιχορήγηση 150.000.000 ευρώ. Σκοπός του μέτρου ήταν να αποζημιωθεί η Austrian Airlines για τις ζημίες που προέκυψαν από την ακύρωση ή τον επαναπρογραμματισμό των πτήσεών της λόγω των περιοριστικών μέτρων της πανδημίας του κορωνοϊού. Η Επιτροπή, έκρινε το μέτρο συμβατό με το άρθρο 107 (2) (β) ΣΛΕΕ (SA.57539/2020). Στην απόφασή της η Επιτροπή αναφέρθηκε και στα εξής υπόλοιπα μέτρα υπέρ της Austrian Airlines και της Lufthansa:

α) κρατική εγγύηση, ύψους 80% για δάνειο 3.000.000.000 ευρώ (SA.56714/2020),

β) άμεση επιχορήγηση, ύψους 6.000.000.000 ευρώ, για την ανακεφαλαιοποίηση της DLH (SA.57153/2020),

γ) κρατική εγγύηση υπέρ της Austrian Airlines, ύψους 90% για δάνειο 300.000.000 ευρώ, χορηγούμενου από κοινοπραξία εμπορικών τραπεζών, (SA.56981/2020, όπως τροποποιήθηκε με την SA.57520/2020).

Οι αεροπορικές εταιρείες Ryanair και Laudamotion άσκησαν προσφυγή ακύρωσης κατά της απόφασης SA.57539/2020, η οποία απορρίφθηκε από το ΓεΔΕΕ (T 677/20), και κατόπιν άσκησαν την παρούσα αίτηση αναιρέσεως.

Οι αναιρεσείουσες αμφισβήτησαν, εν πρώτοις, την κρίση του ΓεΔΕΕ για την απουσία της πιθανότητας να διοχετευθεί η επίμαχη ενίσχυση στη μητρική του ομίλου Lufthansa ή αντιστρόφως να επωφεληθεί η Austrian Airlines από άλλες ενισχύσεις που είχε λάβει ο όμιλος. Το ΔΕΕ επεσήμανε πως η επίμαχη ενίσχυση μπορούσε να ωφελήσει όλες τις εταιρείες του ομίλου Lufthansa, ωστόσο περιοριζόταν στο ελάχιστο αναγκαίο επίπεδο για την αποκατάσταση της κεφαλαιακής δομής του ομίλου και τη διασφάλιση της βιωσιμότητάς του. Εν προκειμένω, δεν προέκυπτε κίνδυνος υπεραντιστάθμισης, καθώς η Επιτροπή είχε λάβει επαρκώς υπόψη τη σχέση μεταξύ των διαφόρων μέτρων ενίσχυσης και, ιδίως, την πιθανή διάχυση της επίμαχης ενίσχυσης του άρθρου 107 (3) (β) ΣΛΕΕ στα λοιπά προηγούμενα μέτρα ενίσχυσης.

Ως προς το εάν οι αυστριακές αρχές μπορούσαν να περιορίσουν τον δικαιούχο της ενίσχυσης σε μία μόνον εταιρεία, παρότι και άλλες αεροπορικές εταιρείες είχαν πληγεί από την πανδημία του κορωνοϊού, το ΔΕΕ επανέλαβε πάγια νομολογία του που δέχεται την εν λόγω δυνατότητα. Επεσήμανε πως, το γεγονός και μόνον ότι η επίμαχη ενίσχυση, που κρίνεται συμβατή βάσει του άρθρου 107 (2) (β) ΣΛΕΕ χορηγείται σε μία μόνον επιχείρηση δεν σημαίνει ότι η ενίσχυση αυτή επιδιώκει κατ’ ανάγκην άλλους σκοπούς, αποκλειόμενους από τον επιδιωκόμενο με τη διάταξη αυτή, ή ότι χορηγείται αυθαίρετα.

Επί της επικαλούμενης παραβίασης της αρχής απαγόρευσης των διακρίσεων, το ΔΕΕ συμφώνησε με το ΓεΔΕΕ ότι, από τη φύση της, η ad hoc ενίσχυση εισάγει διαφορετική μεταχείριση μεταξύ της επιχείρησης που τη λαμβάνει και όλων των άλλων επιχειρήσεων οι οποίες, υπό το πρίσμα του επιδιωκόμενου σκοπού, βρίσκονται σε συγκρίσιμη κατάσταση. Επεσήμανε, στο πλαίσιο αυτό, ότι τα μέτρα τα οποία καθεαυτά ή επιμέρους στοιχεία τους παραβιάζουν διατάξεις ή γενικές αρχές του ενωσιακού δικαίου δεν μπορούν να κηρυχθούν συμβατά. Παρά ταύτα, οι διατάξεις του άρθρου 107 (2) (3) ΣΛΕΕ αποτελούν ειδικότερες παρεκκλίσεις από τον γενικό κανόνα που θέτει το άρθρο 18 ΣΛΕΕ και, άρα εισάγουν επιτρεπτές παρεκκλίσεις από αυτό. Ως εκ τούτου, είναι επιτρεπτή η διαφορετική μεταχείριση μεταξύ των επιχειρήσεων, πληρουμένων των σχετικών προϋποθέσεων που θέτουν οι παράγραφοι 2 και 3 του άρθρου 107 ΣΛΕΕ.

Οι αναιρεσείουσες ισχυρίστηκαν ακόμη ότι, κατά τον έλεγχο της αναλογικότητας του μέτρου, η Επιτροπή έπρεπε να είχε λάβει υπόψη τις ζημίες που είχαν υποστεί οι υπόλοιπες αεροπορικές εταιρείες που δραστηριοποιούνταν στην Αυστρία. Το ΔΕΕ επεσήμανε αρχικώς ότι μία ενίσχυση που χορηγείται δυνάμει του άρθρου 107 (2) (β) ΣΛΕΕ δεν πρέπει να υπερβαίνει το ποσό των ζημιών του δικαιούχου της. Όταν πρόκειται για ad hoc ενίσχυση, εναπόκειται στην Επιτροπή να εξακριβώσει εάν ο δικαιούχος τυχόν λαμβάνει ποσό που υπερβαίνει το ποσό της ζημίας που πράγματι υπέστη λόγω του επίμαχου έκτακτου γεγονότος. Για τους σκοπούς μιας τέτοιας αξιολόγησης που αφορά μία συγκεκριμένη αεροπορική εταιρεία, είναι σαφώς αδιάφορο εάν ή σε ποιο βαθμό άλλες αεροπορικές εταιρείες έχουν, επίσης, υποστεί ζημία λόγω του ίδιου γεγονότος.

Περαιτέρω, οι αναιρεσείουσες ισχυρίστηκαν ότι η ενίσχυση που χορηγήθηκε στην Austrian Airlines βάσει προηγούμενου καθεστώτος μπορούσε να καλύψει τις ίδιες δαπάνες με εκείνες που αποτελούν αντικείμενο του επίμαχου μέτρου, παρά το γεγονός ότι τα δύο αυτά μέτρα είχαν εγκριθεί με διαφορετικές νομικές βάσεις. Το ΔΕΕ επεσήμανε αρχικά ότι τίποτα δεν αποκλείει, κατ’ αρχήν, την ταυτόχρονη εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 107 (2) (β) και 107 (3) (β) ΣΛΕΕ όσον αφορά το ίδιο πραγματικό γεγονός, όπως η πανδημία του κορωνοϊού, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις που θέτει καθεμία από τις διατάξεις αυτές, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που αφορούν την αναλογικότητα του εκάστοτε μέτρου και τη μη υπεραντιστάθμιση της επίμαχης ζημίας. Εν προκειμένω, το γεγονός ότι τα δύο μέτρα επεδίωκαν διαφορετικούς σκοπούς δεν θέτει ζήτημα κάλυψης των ίδιων δαπανών και, επομένως, υπεραντιστάθμισης της ζημίας της Austrian Airlines λόγω του ότι κάλυπταν ζημίες διαφορετικών χρονικών περιόδων.

Τέλος, το ΔΕΕ έκρινε ότι, προκειμένου να διαπιστώσει εάν υπήρξε υπεραντιστάθμιση της ζημίας που υπέστη η δικαιούχος της ενίσχυσης λόγω του επίμαχου έκτακτου γεγονότος, η Επιτροπή δεν πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα που μπορεί να αποκόμισε έμμεσα η δικαιούχος από την ενίσχυση, όπως το ότι ωφελείται ανταγωνιστικά από το γεγονός ότι άλλες εταιρείες του κλάδου δεν έλαβαν ενίσχυση παρότι υπέστησαν παρόμοιες ζημίες.

Εν όψει των παραπάνω, το ΔΕΕ απέρριψε την αίτηση αναιρέσεως.