Θέσπιση Πρακτικού Οδηγού για την εφαρμογή του ΦΟΑ στο Risk Finance

Η Επιτροπή δημοσίευσε Πρακτικό Οδηγό για την εφαρμογή του κριτηρίου του Φορέα Οικονομίας της Αγοράς (ΦΟΑ) από τα κράτη μέλη όσον αφορά τα μέτρα χρηματοδότησης κινδύνου (risk finance). Το κείμενο έχει συνταχθεί για ενημερωτικούς σκοπούς και δεν είναι νομικά δεσμευτικό, ούτε θίγει άλλες Ανακοινώσεις της Επιτροπής ή νομολογία των ευρωπαϊκών δικαστηρίων.

Ο οδηγός συντάχθηκε, λόγω των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη στο επίμαχο σύνθετο και πολυσχιδές πεδίο των μέτρων αυτών. Τα μέτρα χρηματοδότησης κινδύνου εξετάζονται συνήθως σε τρία επίπεδα: α) επενδυτών, β) επιχειρήσεων – στόχων στις οποίες πραγματοποιούνται επενδύσεις και γ) χρηματοπιστωτικών διαμεσολαβητών, οι οποίοι συχνά συνεργάζονται με εταιρείες διαχείρισης. Στον οδηγό περιλαμβάνονται κατευθύνσεις αναφορικά με καθένα από αυτά τα επίπεδα, τις περιπτώσεις στις οποίες διαπιστώνεται εύκολα η συμμόρφωση με το κριτήριο ΦΟΑ, περιπτώσεις συναλλαγών pari passu και ειδικές επισημάνσεις σχετικά με τα δάνεια και τις εγγυήσεις.

Κατά κανόνα, η Επιτροπή θεωρεί πως η συμμόρφωση με το κριτήριο ΦΟΑ μπορεί να διαπιστώνεται άμεσα, όταν οι συνεπενδύσεις δημοσίων και ιδιωτικών φορέων διενεργούνται υπό τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις, δηλαδή όταν πρόκειται για pari passu συναλλαγή. Ο Οδηγός παραπέμπει σχετικά στους οικείους κανόνες της Ανακοίνωσης 2016 για την έννοια της κρατικής ενίσχυσης.

Ομοίως, το κριτήριο ΦΟΑ φαίνεται να πληρούται, όταν οι δικαιούχοι ενός μέτρου επιλέγονται κατόπιν ανοικτής, διαφανούς, αμερόληπτης και άνευ όρων διαδικασίας υποβολής προσφορών. Κάθε ειδικός όρος που συνδέεται µε τον διαγωνισμό πρέπει να συνδέεται στενά, µε το αντικείμενο και τον ειδικό οικονομικό στόχο της σύμβασης.

Όταν ένας ενδιάμεσος χρηματοπιστωτικός οργανισμός ή ο διαχειριστής είναι δημόσιος φορέας και δεν έχει επιλεγεί βάσει της παραπάνω διαδικασίας, τότε μπορεί να θεωρηθεί ότι δεν λαμβάνει κρατική ενίσχυση, όταν: α) η διαχειριστική του αμοιβή έχει ανώτατο όριο και η συνολική του αμοιβή αντανακλά τις συνήθεις συνθήκες της αγοράς, και β) η διαχείρισή που κάνει είναι εμπορική, δηλαδή λαμβάνει επενδυτικές αποφάσεις με γνώμονα το κέρδος και σε απόσταση από το κράτος.

Οι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί διαμεσολαβητές, κατά κανόνα, αντιμετωπίζονται ως οχήματα μέσω των οποίων διοχετεύεται η χρηματοδότηση στις επιχειρήσεις και όχι ως δικαιούχοι. Ωστόσο, μέτρα που συνεπάγονται άμεσες μεταβιβάσεις ή συνεπενδύσεις προς έναν ενδιάμεσο χρηματοπιστωτικό φορέα ενδέχεται να συνιστούν ενίσχυση προς αυτόν, εκτός εάν γίνονται υπό όρους που θα ήταν αποδεκτοί από έναν κανονικό οικονομικό φορέα σε µία οικονομία της αγοράς. Το γεγονός ότι οι χρηματοπιστωτικοί διαμεσολαβητές ενδέχεται να αυξήσουν το ενεργητικό τους και οι διαχειριστές τους να επιτύχουν μεγαλύτερο κύκλο εργασιών µέσω των προμηθειών τους και των κεφαλαίων που διαχειρίζονται, θεωρείται ότι αποτελεί µόνο δευτερεύον οικονομικό αποτέλεσμα του μέτρου χρηματοδότησης κινδύνου και όχι ενίσχυση προς τους χρηματοπιστωτικούς διαμεσολαβητές ή/και τους διαχειριστές τους. Ωστόσο, εάν το μέτρο χρηματοδότησης κινδύνου είναι σχεδιασμένο κατά τρόπο ώστε να κατευθύνει τα δευτερογενή αποτελέσματά προς μεμονωμένους χρηματοπιστωτικούς διαμεσολαβητές, οι οποίοι έχουν προσδιοριστεί εκ των προτέρων, τότε μπορεί να θεωρηθεί ότι αυτοί λαμβάνουν έμμεση ενίσχυση.

Όταν η διαχείριση του μέτρου χρηματοδότησης κινδύνου γίνεται από εντεταλμένη οντότητα, χωρίς αυτή να συνεπενδύει με το κράτος μέλος, η εντεταλμένη οντότητα θεωρείται ως μέσο διοχέτευσης της χρηματοδότησης και όχι ως δικαιούχος ενίσχυσης, εφόσον δεν προκύπτει υπεραντιστάθμιση υπέρ της οντότητας. Ωστόσο, όταν η εντεταλμένη οντότητα χρηματοδοτεί επίσης το μέτρο ή συνεπενδύει με το κράτος μέλος κατά τρόπο παρόμοιο με τους χρηματοπιστωτικούς διαμεσολαβητές, η Επιτροπή θα αξιολογήσει εάν η εντεταλμένη οντότητα λαμβάνει κρατική ενίσχυση, λαμβάνοντας υπόψη τον τρόπο επιλογής της (με διαγωνισμό ή απευθείας ανάθεση).

Οι επιχειρήσεις προς τις οποίες γίνονται επενδύσεις δεν λαμβάνουν ενίσχυση, όταν οι επενδύσεις πραγματοποιούνται υπό όρους αγοράς. Όταν η ενίσχυση υφίσταται στο επίπεδο του επενδυτή, του ενδιάμεσου χρηματοπιστωτικού οργανισμού ή του διαχειριστή του, η Επιτροπή γενικά θεωρεί ότι μεταβιβάζεται τουλάχιστον εν μέρει στην επιχείρηση. Αυτό ισχύει, ακόμη και όταν οι επενδυτικές αποφάσεις λαμβάνονται από τον διαχειριστή του ενδιάμεσου χρηματοπιστωτικού οργανισμού με καθαρά εμπορική λογική.

Ειδικά σε ό,τι αφορά στα δάνεια και τις εγγυήσεις, ο Οδηγός παραπέμπει στους σχετικούς κανόνες της Ανακοίνωσης 2016 για την έννοια της κρατικής ενίσχυσης. Σημειώνει πως, όταν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία για την αγορά, αυτά πρέπει να χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση της συμμόρφωσης του δανείου µε την αγορά. Όταν ένα δάνειο ή µία εγγύηση που παρέχεται σε µία επιχείρηση ή ταµείο-στόχο στο πλαίσιο ενός μέτρου χρηματοδοτικού κινδύνου πληροί αυτές τις προϋποθέσεις, η επιχείρηση ή το ταμείο αυτό δεν θεωρείται ότι λαμβάνει κρατική ενίσχυση.

Το πλήρες κείμενο του Πρακτικού Οδηγού είναι διαθέσιμο στον ακόλουθο σύνδεσμο: https://competition-policy.ec.europa.eu/system/files/2024-01/20240126_practical_guidance_for_member_states_the_market_economy_operator_test_for_risk_finance_measures.pdf