Έγκριση τροποποιήσεων ιβηρικού ενεργειακού καθεστώτος – SA.106095-6

Η Επιτροπή είχε εγκρίνει, τον Ιούνιο του 2022, κοινό ισπανικό και πορτογαλικό καθεστώς για τη μείωση του κόστους εισροών των σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με ορυκτά καύσιμα στην κοινή χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της Ιβηρικής χερσονήσου. Το καθεστώς αποσκοπούσε στη μείωση του κόστους παραγωγής, ώστε με τη σειρά της να μειωθεί και η χονδρική τιμή αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, με αποτέλεσμα να ωφεληθούν οι τελικοί καταναλωτές.

Το καθεστώς προέβλεπε ότι οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας θα λάβουν άμεσες επιχορηγήσεις για τη χρηματοδότηση μέρους του κόστους των καυσίμων τους. Αυτή η επιχορήγηση συνίσταται σε ένα μεταβλητό ποσό, το οποίο υπολογίζεται με βάση τη διαφορά μεταξύ της τιμής αγοράς του φυσικού αερίου και ενός ανώτατου ορίου τιμής φυσικού αερίου. Από τον Ιούνιο έως τον Δεκέμβριο του 2022, το ανώτατο όριο τιμής ορίστηκε σταθερά στα 40 ευρώ/MWh. Μετά τους πρώτους έξι μήνες, όμως, το ανώτατο όριο τιμής ορίστηκε πως θα αυξάνεται κατά 5 ευρώ ανά μήνα.

Η χρηματοδότηση του καθεστώτος διασφαλίζεται από: α) μέρος του λεγόμενου «εισοδήματος συμφόρησης» (congestion income), δηλαδή των εσόδων που αποκομίζει ο Ισπανός διαχειριστής του συστήματος μεταφοράς, ως αποτέλεσμα του διασυνοριακού εμπορίου ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ Γαλλίας και Ισπανίας, και β) του «κόστους προσαρμογής» (adjustment cost), δηλαδή μίας χρέωσης που επιβάλλεται από την Ισπανία και την Πορτογαλία στους αγοραστές που επωφελούνται από το καθεστώς.

Η Ισπανία και η Πορτογαλία έχουν υπολογίσει την ωφέλεια των καταναλωτών, αφού ληφθεί υπ’ όψιν και το κόστος προσαρμογής που χρεώνονται, συνολικά σε περίπου 5.000.000.000 ευρώ για το χρονικό διάστημα μεταξύ Ιουνίου 2022 και Ιανουαρίου 2023.

Τον Απρίλιο του 2023, η Ισπανία και η Πορτογαλία κοινοποίησαν στην Επιτροπή τροποποιήσεις του εν λόγω καθεστώτος. Κατά πρώτον, η διάρκειά του προτείνεται να παραταθεί έως την 31η Δεκεμβρίου 2023, αντί για την 31η Μαΐου 2023, οπότε και επρόκειτο να λήξει.

Περαιτέρω, τα δύο κράτη εισηγήθηκαν την τροποποίηση της πορείας του ανωτάτου ορίου τιμών, ώστε να δημιουργείται ομαλότερη και προβλέψιμη σταδιακή κατάργησή του. Αυτό θα επιτυγχάνεται με σύγκλιση των τιμών του καθεστώτος με τις προσδοκώμενες τιμές της αγοράς φυσικού αερίου έως το τέλος του 2023. Συγκεκριμένα, οι τιμές του καθεστώτος πρόκειται να τροποποιηθούν σε: 56,1 €/MWh για τον μήνα Απρίλιο, 57,2 €/MWh για τον μήνα Μάιο, 58,3 €/MWh για τον μήνα Ιούνιο, 59,4 €/MWh για τον μήνα Ιούλιο, 60,6 €/MWh για τον μήνα Αύγουστο, 61,7 €/MWh για τον μήνα Σεπτέμβριο, 62,8 €/MWh για τον μήνα Οκτώβριο, 63,9 €/MWh για τον μήνα Νοέμβριο και 65 €/MWh για τον μήνα Δεκέμβριο.

Προτείνεται, ακόμα, οι αγοραστές της χονδρικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας να απαλλαχθούν από την καταβολή του κόστους προσαρμογής, για το χρονικό διάστημα μεταξύ της 1ης Ιουνίου και της 31ης Δεκεμβρίου 2023, για τις ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας που αγοράζουν και για τις οποίες έχουν συνάψει συμβάσεις προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας σε σταθερή τιμή πριν από την 7η Μαρτίου 2023.

Τέλος, προτείνεται οι τελικοί καταναλωτές, οι οποίοι δεν είναι εγγεγραμμένοι ως αγοραστές στη χονδρική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, να απαλλαχθούν από την καταβολή του κόστους προσαρμογής από την 1η Μαΐου έως τις 31 Δεκεμβρίου 2023, για τις ποσότητες των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας, για τις οποίες έχουν συνάψει συμβάσεις με σκοπό την οικονομική αντιστάθμιση των κινδύνων από την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας πριν από την 7η Μαρτίου 2023.

Ο προϋπολογισμός του τροποποιημένου καθεστώτος θα εξαρτηθεί τελικά από το εάν ο μηχανισμός θα ενεργοποιηθεί μέχρι το τέλος του 2023, δηλαδή από το εάν το ανώτατο όριο τιμών θα είναι χαμηλότερο από τις τιμές της αγοράς φυσικού αερίου.

Η Επιτροπή έκρινε τις τροποποιήσεις συμβατές, με άμεση εφαρμογή του άρθρου 107 (3) (β) ΣΛΕΕ και με αναλογική εφαρμογή των γενικών αρχών του Προσωρινού Πλαισίου Κρίσης και Μετάβασης 2023. Ειδικότερα, διαπίστωσε ότι: α) η προτεινόμενη παράταση της διάρκειας του καθεστώτος είναι σύμφωνη με τα χρονικά όρια που προβλέπει το Προσωρινό Πλαίσιο Κρίσης και Μετάβασης 2023, β) το καθεστώς εξακολουθεί να διαφέρει από άλλες μορφές παρεμβάσεων στις τιμές ενέργειας που οφείλονται στις ειδικές συνθήκες της ιβηρικής χονδρικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, γ) η περιορισμένη ικανότητα διασύνδεσης της Ιβηρικής Χερσονήσου, η υψηλή έκθεση των καταναλωτών στις τιμές χονδρικής πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και η μεγάλη επιρροή του φυσικού αερίου στον καθορισμό των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας οδήγησαν σε ιδιαίτερα σοβαρή διαταραχή της ισπανικής και της πορτογαλικής οικονομίας, δ) η τροποποίηση είναι κατάλληλη, αναγκαία και αναλογική, καθώς το καθεστώς παραμένει προσωρινό και περιορίζεται στο ελάχιστο αναγκαίο επίπεδο για την αντιμετώπιση της σοβαρής διαταραχής των οικονομιών της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, ενώ περιλαμβάνει και εγγυήσεις έναντι αιφνίδιων μεταβολών στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της Ιβηρικής, γεγονός πολύ σημαντικό, λόγω της τρέχουσας ασταθούς γεωπολιτικής κατάστασης, ε) η δυναμική της αγοράς έχει εξελιχθεί από τότε που τέθηκε σε ισχύ το μέτρο, γεγονός που καθιστά τις τροποποιήσεις του χρήσιμο εργαλείο για την περίπτωση μεταβολής των τιμών φυσικών αερίου, εξυπηρετώντας έτσι την προστασία των ευάλωτων καταναλωτών και αυξάνοντας τη σταθερότητα της αγοράς, στ) η προσαρμοσμένη πορεία του ανώτατου ορίου τιμών εγγυάται μια προβλέψιμη και ομαλή σταδιακή κατάργηση του καθεστώτος, η οποία καταλήγει σε επίπεδο τιμών που είναι κοντά στις τρέχουσες προσδοκώμενες τιμές της χονδρικής αγοράς φυσικού αερίου για το τέλος του 2023, ζ) οι τροποποιήσεις συνεχίζουν να περιορίζουν στο ελάχιστο τις στρεβλώσεις του ανταγωνισμού και να αποφεύγουν πιθανές αρνητικές επιπτώσεις στη λειτουργία των αγορών ηλεκτρικής ενέργειας, η) οι τροποποιήσεις δεν οδηγούν σε διασυνοριακούς περιορισμούς στο εμπόριο ηλεκτρικής ενέργειας ή σε διακρίσεις μεταξύ ιβηρικών και μη ιβηρικών καταναλωτών.

Στη βάση αυτή, η Επιτροπή ενέκρινε τις τροποποιήσεις του ισπανικού και πορτογαλικού καθεστώτος.

Οι μη εμπιστευτικές εκδόσεις των αποφάσεων θα δημοσιευθούν με τους αριθμούς υποθέσεων SA.106095 και SA.106096 στο Μητρώο Κρατικών Ενισχύσεων στον ιστότοπο της ΓΔ Ανταγωνισμού της Επιτροπής, αφού διευθετηθούν τυχόν ζητήματα περί απορρήτου.

https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_23_2408