Νέο Προσωρινό Πλαίσιο ενισχύσεων 2022 λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία

Η ρωσική στρατιωτική επίθεση κατά της Ουκρανίας είχε ως αποτέλεσμα i) τη διατάραξη των αλυσίδων εφοδιασμού για τις εισαγωγές ορισμένων προϊόντων από την Ουκρανία προς την ΕΕ, ιδίως δημητριακών και φυτικών ελαίων, καθώς και για τις εξαγωγές της ΕΕ προς την Ουκρανία και ii) υψηλές και αιφνίδιες αυξήσεις των τιμών ιδίως στον τομέα του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας. Οι διαταραχές των αλυσίδων εφοδιασμού και η αυξημένη αβεβαιότητα έχουν άμεσες ή έμμεσες επιπτώσεις που επηρεάζουν πολλούς τομείς. Εκτός αυτού, η αύξηση των τιμών της ενέργειας επηρεάζει ουσιαστικά όλους τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας σε όλα τα κράτη μέλη.

Λόγω αυτών των απρόβλεπτων εξελίξεων, η Επιτροπή αποφάσισε να θεσπίσει, βάσει του άρθρου 107 παρ. 3β ΣΛΕΕ, ένα νέο Προσωρινό Πλαίσιο κρατικών ενισχύσεων, προκειμένου να διευκρινίσει τα κριτήρια για την αξιολόγηση της συμβατότητας των μέτρων κρατικής ενίσχυσης που ενδέχεται να λάβουν τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση των οικονομικών επιπτώσεων μετά την επίθεση της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και τις επακόλουθες οικονομικές κυρώσεις, που επιβλήθηκαν από την ΕΕ και τους διεθνείς εταίρους, καθώς και τα αντίμετρα που ελήφθησαν από τη Ρωσία. Ακόμη, στόχος της συγκεκριμένης πρωτοβουλίας είναι να υπάρξει συντονισμένη οικονομική αντίδραση των κρατών μελών και των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, για να διατηρηθούν οι οικονομικές δραστηριότητες και οι θέσεις εργασίας και να διευκολυνθούν οι διαρθρωτικές προσαρμογές που απαιτούνται για την αντιμετώπιση της νέας οικονομικής κατάστασης που δημιουργήθηκε από τη ρωσική στρατιωτική επίθεση κατά της Ουκρανίας. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται ότι τα πιο εύπορα κράτη μέλη δεν θα δαπανήσουν περισσότερα από άλλα σε βάρος της συνοχής εντός της ΕΕ.

Το Προσωρινό Πλαίσιο 2022 συμπληρώνει την υφιστάμενη εργαλειοθήκη κρατικών ενισχύσεων με πολλές άλλες δυνατότητες που είναι ήδη διαθέσιμες στα κράτη μέλη, όπως μέτρα αποζημίωσης σε εταιρίες για ζημίες που υπέστησαν άμεσα λόγω εξαιρετικών περιστάσεων και μέτρα που περιγράφονται στις Ανακοινώσεις της Επιτροπής για τις εξελίξεις στην αγορά ενέργειας.

Βάσει του νέου Πλαισίου 2022 μπορούν να χορηγούνται από τα κράτη μέλη οι εξής κατηγορίες ενισχύσεων:

1. περιορισμένα ποσά ενίσχυσης με οποιαδήποτε μορφή (π.χ. άμεσες επιχορηγήσεις, φορολογικά πλεονεκτήματα, δάνεια, επιστρεπτέες προκαταβολές, εγγυήσεις): τα κράτη μέλη θα μπορούν να θεσπίσουν καθεστώτα ενισχύσεων έως και 35.000 ευρώ ανά επιχείρηση που δραστηριοποιείται στους τομείς της γεωργίας, της αλιείας και της υδατοκαλλιέργειας και έως και 400.000 ευρώ ανά επιχείρηση που δραστηριοποιείται στους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας. Η ενίσχυση δεν χρειάζεται να συνδέεται με αύξηση των τιμών της ενέργειας, καθώς η κρίση και τα περιοριστικά μέτρα κατά της Ρωσίας επηρεάζουν την οικονομία με πολλούς τρόπους, συμπεριλαμβανομένων των φυσικών διαταραχών της αλυσίδας εφοδιασμού·
2. ενίσχυση της ρευστότητας των επιχειρήσεων με τη μορφή κρατικών εγγυήσεων και επιδοτούμενων δανείων: τα κράτη μέλη θα μπορούν να παρέχουν επιδοτούμενες κρατικές εγγυήσεις για να διασφαλίσουν ότι οι τράπεζες θα συνεχίσουν να παρέχουν δάνεια σε όλες τις επιχειρήσεις που πλήττονται από την εν λόγω κρίση, καθώς και δημόσια και ιδιωτικά δάνεια με επιδοτούμενο επιτόκιο·
3. ενισχύσεις για πρόσθετες δαπάνες λόγω των υψηλών τιμών ενέργειας με οποιαδήποτε μορφή (π.χ. άμεσες επιχορηγήσεις, φορολογικά πλεονεκτήματα, δάνεια, επιστρεπτέες προκαταβολές, εγγυήσεις): τα κράτη μέλη θα μπορούν να αποζημιώνουν εν μέρει τις εταιρίες, ιδίως τους χρήστες εντατικής ενέργειας, για πρόσθετες δαπάνες λόγω έκτακτων αυξήσεων των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας. Η συνολική ενίσχυση ανά δικαιούχο δεν μπορεί να υπερβαίνει το 30% των επιλέξιμων δαπανών και έως του ποσού των 2 εκατομμυρίων ευρώ κατ’ ανώτατο όριο. Όταν η επιχείρηση υφίσταται λειτουργικές ζημίες, μπορεί να χρειαστεί περαιτέρω ενίσχυση για να εξασφαλιστεί η συνέχιση μιας οικονομικής δραστηριότητας. Για τον σκοπό αυτόν, τα κράτη μέλη μπορούν να χορηγούν ενισχύσεις που υπερβαίνουν αυτά τα ανώτατα όρια και έως 25 εκατομμύρια ευρώ για ενεργοβόρους χρήστες και έως 50 εκατομμύρια ευρώ για επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε συγκεκριμένους τομείς, όπως η παραγωγή αλουμινίου και άλλων μετάλλων, ινών γυαλιού, λιπασμάτων ή υδρογόνου και βασικών χημικών. Σημειώνεται ότι μέτρα γενικής εφαρμογής για τους εμπορικούς καταναλωτές ενέργειας δεν συνιστούν κρατικές ενισχύσεις.

Για τα δύο πρώτα είδη στήριξης (υπό 1 και 2) λαμβάνονται υπόψη οι λειτουργικές ανάγκες κάθε επιχείρησης, ο κύκλος εργασιών της, το ενεργειακό κόστος και οι συγκεκριμένες ανάγκες ρευστότητας. Τα δάνεια μπορεί να σχετίζονται τόσο με επενδυτικές ανάγκες όσο και με κεφάλαια κίνησης.

Περαιτέρω, το Προσωρινό Πλαίσιο 2022 περιλαμβάνει μια σειρά από διασφαλίσεις:

1. αναλογική μεθοδολογία: Θα πρέπει να υπάρχει σύνδεση μεταξύ του ποσού της ενίσχυσης που μπορεί να χορηγηθεί στις επιχειρήσεις και της κλίμακας της οικονομικής τους δραστηριότητας και της έκθεσής τους στις οικονομικές επιπτώσεις της κρίσης, λαμβάνοντας υπόψη τον κύκλο εργασιών και το ενεργειακό τους κόστος·
2. προϋποθέσεις επιλεξιμότητας: ο ορισμός των ενεργοβόρων χρηστών καθορίζεται με αναφορά στο άρθρο 17 παρ. 1α της Οδηγίας για τη φορολογία της ενέργειας, δηλαδή επιχειρήσεις για τις οποίες η αγορά ενεργειακών προϊόντων ανέρχεται τουλάχιστον στο 3% της παραγωγικής τους αξίας·
3. απαιτήσεις βιωσιμότητας: τα κράτη μέλη καλούνται να εξετάσουν, κατά τρόπο που δεν εισάγει διακρίσεις τη θέσπιση απαιτήσεων σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος ή την ασφάλεια του εφοδιασμού κατά τη χορήγηση ενίσχυσης για πρόσθετο κόστος λόγω εξαιρετικά υψηλών τιμών αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας. Ως εκ τούτου, η ενίσχυση θα πρέπει να βοηθήσει τις επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν την τρέχουσα κρίση, ενώ ταυτόχρονα θα δημιουργήσει το έδαφος για μια βιώσιμη ανάκαμψη·
4. δεν χορηγούνται ενισχύσεις σε επιχειρήσεις στις οποίες επιβλήθηκαν κυρώσεις από την ΕΕ·
5. τα φυσικά πρόσωπα ή οι οντότητες κατά των οποίων στρέφονται οι κυρώσεις που επιβάλλονται από την ΕΕ ή τους διεθνείς εταίρους δεν θα πρέπει να επωφελούνται άμεσα ή έμμεσα από οποιοδήποτε μέτρο.

Τέλος, στο Προσωρινό Πλαίσιο 2022 αναφέρεται η δυνατότητα που έχουν τα κράτη μέλη να θεσπίζουν μέτρα αποζημίωσης απευθείας βάσει του άρθρου 107 παρ. 2β ΣΛΕΕ, εφόσον πρόκειται για άμεσα πληττόμενες επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των πιστωτικών ιδρυμάτων, ακόμη και αν αυτές είναι προβληματικές.

Οι ενισχύσεις βάσει του παρόντος Πλαισίου μπορούν, καταρχή, να σωρεύονται μεταξύ τους ή με άλλες ενισχύσεις βάσει των Κανονισμών για τις de minimis ενισχύσεις, ή βάσει απαλλακτικών Κανονισμών ή και βάσει του Προσωρινού Πλαισίου 2021 λόγω κορωνοϊού, εφόσον τηρούνται οι σχετικοί κανόνες σώρευσης.

Το Προσωρινό Πλαίσιο 2022 θα είναι σε ισχύ έως τις 31 Δεκεμβρίου 2022, αλλά, προκειμένου να υπάχει ασφάλεια δικαίου, η Επιτροπή θα αξιολογήσει πριν από αυτήν την ημερομηνία εάν χρειάζεται να παραταθεί. Επιπλέον, κατά την περίοδο εφαρμογής του, η Επιτροπή θα παρακολουθεί το περιεχόμενο και το πεδίο εφαρμογής του Πλαισίου υπό το φως των εξελίξεων σχετικά με τις αγορές ενέργειας, τις άλλες αγορές εισροών και τη γενική οικονομική κατάσταση.

https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/statement_22_1949