Αναίρεση απόφασης του ΓεΔΕΕ για ενίσχυση πολωνικού αερολιμένα – ΔΕΕ C-56/18 P

Τον Ιούλιο του 2007, ο δήμος της Gdynia και ο δήμος του Kosakowo στην Πολωνία συνέστησαν, μέσω εισφορών που κάλυψαν το σύνολο του κεφαλαίου της, μια εταιρία με την επωνυμία «Port Lotniczy Gdynia Kosakowo» (PLGK) και σκοπό τη μετατροπή του πολωνικού στρατιωτικού αερολιμένα Gdynia‑Oksywie σε αερολιμένα πολιτικής αεροπορίας. Οι εισφορές κεφαλαίου προορίζονταν να καλύψουν τόσο τις επενδυτικές όσο και τις λειτουργικές δαπάνες του αερολιμένα κατά την αρχική φάση της λειτουργίας του. Ο νέος αυτός αερολιμένας, του οποίου η διαχείριση ανατέθηκε στην εταιρία PLGK, επρόκειτο να καταστεί ο δεύτερος πιο σημαντικός πολιτικός αερολιμένας της Πομερανίας, εξυπηρετώντας κυρίως τη γενική εναέρια κυκλοφορία, τις γραμμές χαμηλού κόστους και τις εταιρίες ναυλωμένων πτήσεων.

Το 2012, η Πολωνία κοινοποίησε στην Επιτροπή το μέτρο χρηματοδότησης του έργου μετατροπής του στρατιωτικού αερολιμένα Gdynia-Oksywie. Η Επιτροπή αποφάσισε να κινήσει, το 2013, την επίσημη διαδικασία έρευνας όσον αφορά το επίμαχο μέτρο (SA.35388), προκειμένου να αποφανθεί εάν η χρηματοδότηση της PLGK για τη λειτουργία του νέου αερολιμένα συνιστούσε συμβατή κρατική ενίσχυση βάσει των Κατευθυντηρίων Γραμμών για τις περιφερειακές ενισχύσεις 2007.

Το 2014, η Επιτροπή εξέδωσε την απόφαση 2014/883/ΕΕ, με την οποία διαπίστωσε ότι το σχέδιο χρηματοδότησης του αερολιμένα Gdynia‑Oksywie περιλάμβανε τη χρηματοδότηση της κατασκευής της υποδομής, καθώς και τη χρηματοδότηση της λειτουργίας της εν λόγω υποδομής. Όσον αφορά τη χρηματοδότηση της κατασκευής, η Επιτροπή έκρινε ότι πρόκειται για μη συμβατή επενδυτική ενίσχυση και ότι ήδη μεταξύ των ετών 2007 και 2013, χορηγήθηκαν παράνομα εισφορές κεφαλαίου για την κατασκευή του επίμαχου αερολιμένα, οι οποίες πρέπει να ανακτηθούν. Όσον αφορά τη χρηματοδότηση της λειτουργίας του αερολιμένα, η Επιτροπή έκρινε ότι συνιστά λειτουργική ενίσχυση που είναι ασυμβίβαστη βάσει των Κατευθυντηρίων Γραμμών για τις περιφερειακές ενισχύσεις 2007, καθώς η περιφέρεια της Πομερανίας δεν φαίνεται να πάσχει από έλλειψη συνδεσιμότητας. Επιπροσθέτως, η Επιτροπή διευκρίνισε ότι, εφόσον η επίμαχη ενίσχυση χορηγήθηκε για να διασφαλιστεί η λειτουργία ενός επενδυτικού σχεδίου που έχει χρηματοδοτηθεί από ασυμβίβαστη επενδυτική ενίσχυση, είναι και αυτή εγγενώς ασυμβίβαστη. Συνεπώς, η Επιτροπή διέταξε τις πολωνικές αρχές να μην εφαρμόσουν τα ανωτέρω μέτρα.

Το 2015, η Επιτροπή προέβη στην ανάκληση της προαναφερθείσας απόφασης και στην αντικατάστασή της με την απόφαση 2015/1586/ΕΕ, καθώς διαπίστωσε εκ των υστέρων ότι στην απόφασή της εσφαλμένα χαρακτήρισε ως κρατικές ενισχύσεις ορισμένες χρηματοδοτήσεις για επενδύσεις. Συγκεκριμένα, έκρινε ότι οι εισφορές κεφαλαίου που δαπανήθηκαν σε επενδύσεις απαραίτητες για τη διεξαγωγή δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες του Δημοσίου δεν συνιστούν κρατικές ενισχύσεις. Όσον αφορά δε, την ενίσχυση προς την PLGK, η Επιτροπή διευκρίνισε ότι το συμπέρασμα περί της μη συμβατότητάς της συνάγεται το πρώτον από το γεγονός ότι ελλείψει της μη συμβιβάσιμης επενδυτικής ενίσχυσης, ο αερολιμένας της Gdynia δεν θα είχε δημιουργηθεί εξαρχής και, άρα, επενδύσεις λειτουργίας δεν μπορούν να χορηγηθούν για μη υφιστάμενες αερολιμενικές υποδομές. Περαιτέρω, η μη συμβατότητα της ενίσχυσης προς την PLGK προκύπτει και βάσει των νέων Κατευθυντηρίων Γραμμών για τους αερολιμένες και τις αεροπορικές εταιρίες 2014, που θέτουν νέες παραμέτρους για την αξιολόγηση της συμβατότητας των σχετικών λειτουργικών ενισχύσεων.

Ο δήμος της Gdynia, από κοινού με την εταιρία PLGK, άσκησαν προσφυγή ενώπιον του ΓεΔΕΕ με αίτημα την ακύρωση της απόφασης 2015/1586 της Επιτροπής (υπόθεση T-263/15) λόγω, μεταξύ άλλων, της παραβίασης των διαδικαστικών τους δικαιωμάτων. Η παραβίαση αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι η Επιτροπή στη δεύτερη απόφασή της στηρίχθηκε σε διαφορετική νομική βάση για να χαρακτηρίσει μη συμβατή την ενίσχυση προς την PLGK και, συγκεκριμένα στις Κατευθυντήριες Γραμμές για τους αερολιμένες και τις αεροπορικές εταιρίες 2014, χωρίς να καλέσει προηγουμένως, ως όφειλε, τα ενδιαφερόμενα μέρη να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους σχετικά με τη δυνατότητα εφαρμογής αυτών των κανόνων.

Με την αναιρεσιβαλλόμενη απόφαση, το ΓεΔΕΕ παρατήρησε ότι, πράγματι, η Επιτροπή μετέβαλε τη νομική βάση της απόφασής της με αριθμό 2015/1586, χωρίς να παρέχει στα ενδιαφερόμενα μέρη τη δυνατότητα να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους, δεδομένου ότι οι νέες Κατευθυντήριες Γραμμές για τους αερολιμένες και τις αεροπορικές εταιρίες 2014, που εφάρμοσε η Επιτροπή στην απόφαση 2015/1586, περιείχαν ουσιώδεις τροποποιήσεις σε σχέση με τις Κατευθυντήριες Γραμμές για τις περιφερειακές ενισχύσεις 2007, που είχαν ληφθεί υπόψη στην απόφαση περί κινήσεως της επίσημης διαδικασίας, καθώς και στην απόφαση 2014/883. Το ΓεΔΕΕ ανέφερε, συναφώς, ότι το δικαίωμα υποβολής παρατηρήσεων εκ μέρους των ενδιαφερομένων μερών συνιστά ουσιώδη τύπο κατά την έννοια του άρθρου 263 ΣΛΕΕ, η μη τήρηση του οποίου παρέχει στον θιγόμενο διάδικο το δικαίωμα άσκησης προσφυγής ακύρωσης, χωρίς να απαιτείται να αποδειχθεί ούτε ότι υπήρξαν επιπτώσεις για τον διάδικο που επικαλείται μια τέτοια παράβαση ούτε ότι η διοικητική διαδικασία θα οδηγούνταν ενδεχομένως σε διαφορετικό αποτέλεσμα. Συνεπώς, το ΓεΔΕΕ έκρινε ότι η Επιτροπή παραβίασε τα διαδικαστικά δικαιώματα των ενδιαφερόμενων μερών και ακύρωσε την απόφασή της.

Κατά της απόφασης αυτής η Επιτροπή άσκησε αίτηση αναίρεσης ενώπιον του ΔΕΕ, υποστηρίζοντας ότι το ΓεΔΕΕ υπέπεσε σε πλάνη περί το δίκαιο, κρίνοντας ότι η ανωτέρω διαδικαστική πλημμέλεια καθιστά άκυρη την απόφασή της.

Το ΔΕΕ παρατήρησε ότι μια διαδικαστική πλημμέλεια συνεπάγεται την εν όλω ή εν μέρει ακύρωση της απόφασης της Επιτροπής, μόνον εφόσον αποδεικνύεται ότι, ελλείψει αυτής της πλημμέλειας, η επίδικη απόφαση θα μπορούσε να έχει διαφορετικό περιεχόμενο, γεγονός που δεν εξετάστηκε από το ΓεΔΕΕ. Ειδικότερα, το ΔΕΕ διαπίστωσε ότι η κρίση της Επιτροπής δεν στηρίχθηκε μόνο στις Κατευθυντήριες Γραμμές για τους αερολιμένες 2014, αλλά και στις γενικές διατάξεις της ΣΛΕΕ περί κρατικών ενισχύσεων, από τις οποίες προκύπτει ότι η μη συμβατότητα της λειτουργικής ενίσχυσης είναι παρεπόμενη συνέπεια της ύπαρξης μη συμβατής επενδυτικής ενίσχυσης για το ίδιο έργο. Συνεπώς, το ΔΕΕ έκρινε ότι, ακόμη και εάν είχε δοθεί η δυνατότητα στα ενδιαφερόμενα μέρη να υποβάλουν, πριν από την έκδοση της επίδικης απόφασης, παρατηρήσεις επί των Κατευθυντηρίων Γραμμών για τους αερολιμένες 2014 και εάν, περαιτέρω, είχε αποδειχθεί ότι η λειτουργική ενίσχυση πληρούσε τα σχετικά κριτήρια, η Επιτροπή θα κατέληγε και πάλι στο ίδιο συμπέρασμα, αφού η κρίση της βασιζόταν και σε δεύτερη αυτοτελή νομική βάση (τις διατάξεις της ΣΛΕΕ περί κρατικών ενισχύσεων) η οποία δεν αμφισβητήθηκε από τον δήμο της Gdynia. Δηλαδή, ακόμη και εάν δεν είχε λάβει χώρα η επικαλούμενη διαδικαστική πλημμέλεια, η Επιτροπή θα αποφαινόταν και πάλι ότι η επίμαχη λειτουργική ενίσχυση ήταν μη συμβατή.

Βάσει των ανωτέρω, το ΔΕΕ έκανε δεκτή την αίτηση αναίρεσης της Επιτροπής, απέρριψε τον σχετικό λόγο ακύρωσης που είχε προβληθεί ενώπιον του ΓεΔΕΕ ως αλυσιτελή και ανέπεμψε την υπόθεση ενώπιον του ΓεΔΕΕ, προκειμένου αυτό να αποφανθεί επί των λοιπών λόγων ακύρωσης τους οποίους δεν είχε εξετάσει.

http://curia.europa.eu/juris/liste.jsf?language=en&td=ALL&num=C-56/18%20P