Απόφαση εθνικού δικαστηρίου, με την οποία χορηγείται σε επιχείρηση πρόσθετη αντιστάθμιση ΥΓΟΣ, συνιστά νέα ενίσχυση
Νέα ενίσχυση η πρόσθετη αντιστάθμιση ΥΓΟΣ προς την Buonotourist Srl – T 185/15
Στην ιταλική εταιρία «Buonotourist Srl», η οποία δραστηριοποείται στον τομέα των υπηρεσιών μεταφοράς επιβατικού κοινού με λεωφορεία, είχε ανατεθεί, δυνάμει ειδικής συμφωνίας με την Περιφέρεια της Καμπανίας, η εκμετάλλευση του δικτύου λεωφορειακών γραμμών της συγκεκριμένης ιταλικής περιφέρειας ως ΥΓΟΣ. Το έτος 2007, η Buonotourist προσέφυγε στα ιταλικά διοικητικά δικαστήρια, ζητώντας να υποχρεωθεί η Περιφέρεια να της καταβάλει, σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 1191/69, πρόσθετη αντιστάθμιση ΥΓΟΣ για τη ζημία που υπέστη μεταξύ των ετών 1996 έως 2002, από τον καθορισμό ελάχιστων τιμών που της είχε επιβάλει η τελευταία. Το αίτημά της αυτό, ωστόσο, δεν έγινε δεκτό από το περιφερειακό δικαστήριο, αναγκάζοντας την Buonotourist να προσφύγει ενώπιον του Consiglio di Stato (Ιταλικού Συμβουλίου της Επικρατείας). Το ανώτατο δικαστήριο έκανε δεκτή την προσφυγή της, αναίρεσε την απόφαση του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου και καταδίκασε την Περιφέρεια της Καμπανίας στην καταβολή πρόσθετης αντιστάθμισης ΥΓΟΣ υπέρ της Buonotourist, το ύψος της οποίας θα έπρεπε να υπολογίσει η ίδια η Περιφέρεια λαμβανομένων υπόψη λογιστικών εγγράφων και οικονομικών στοιχείων. Επειδή, όμως, η Περιφέρεια παρέλειψε να συμμορφωθεί με την προαναφερόμενη δικαστική απόφαση, η Buonotourist στράφηκε εκ νέου στο Consiglio di Stato, το οποίο εξέδωσε στις 7 Νοεμβρίου 2012 απόφαση, με την οποία καθόρισε το τελικό ποσό της αποζημίωσης, κατόπιν διενέργειας πραγματογνωμοσύνης και βάσει της επαγωγικής μεθόδου. Η Περιφέρεια της Καμπανίας άσκησε αίτηση αναστολής εκτέλεσης κατά της απόφασης αυτής, ισχυριζόμενη ότι η εν λόγω καταβολή αντιστάθμισης συνιστά παράνομη κρατική ενίσχυση. Παράλληλα, οι αρμόδιες ιταλικές αρχές προέβησαν στις 5 Δεκεμβρίου 2012 σε κοινοποίηση της απόφασης της 7ης Νοεμβρίου 2012 του Consiglio di Stato προς την Επιτροπή, θεωρώντας ότι το τελευταίο χορηγεί κρατική ενίσχυση. Η Επιτροπή αποφάσισε σχετικά ότι η πρόσθετη αντιστάθμιση ΥΓΟΣ, που επιδικάσθηκε με την απόφαση του ιταλικού δικαστηρίου, συνιστά νέα ενίσχυση, η οποία δόθηκε παράνομα, καθώς χορηγήθηκε πριν αποφανθεί η Επιτροπή επί της συμβατότητας, καθώς και μη συμβατή και διέταξε την ανάκτησή της. Κατά της απόφασης αυτής η Buonotourist άσκησε προσφυγή ακύρωσης ενώπιον του ΓεΔΕΕ.
Στην προσφυγή της η Buonotourist ισχυρίστηκε ότι η χορηγηθείσα πρόσθετη αντιστάθμιση ήταν γνήσια αποζημίωση και όχι κρατική ενίσχυση, αφού, λόγω του τοπικού και μικρής σημασίας χαρακτήρα της συγκεκριμένης ΥΓΟΣ, σε καμία περίπτωση δεν προκλήθηκε κίνδυνος νόθευσης του ανταγωνισμού. Επιπρόσθετα, η προσφεύγουσα υποστήριξε ότι η Επιτροπή, κατά παραβίαση των γενικών αρχών του δεδικασμένου, της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης και της ασφάλειας δικαίου, αποφάσισε την ανάκτηση του παραπάνω ποσού θεωρούμενου ως παράνομης και μη συμβατής κρατικής ενίσχυσης. Κατά την προσφεύγουσα, η αρχή του δεδικασμένου της αμετάκλητης απόφασης του Ιταλικού Συμβουλίου της Επικρατείας, με την οποία κρίθηκε ότι το μέτρο αυτό εξαιρούνταν της προηγούμενης κοινοποίησης στην Επιτροπή, συνεπαγόταν την έλλειψη αρμοδιότητας της Επιτροπής να εξετάσει το εν λόγω μέτρο και να αποφασίσει περί της συμβατότητάς του.
Όσον αφορά στο κρίσιμο θέμα του χαρακτηρισμού μιας αντιστάθμισης ΥΓΟΣ ως κρατικής ενίσχυσης, το ΓεΔΕΕ επιβεβαίωσε ότι, εφόσον δεν πληρούται έστω και ένα κριτήριο Altmark, η χορήγηση αντιστάθμισης ΥΓΟΣ αποτελεί οικονομικό πλεονέκτημα που μπορεί να οδηγήσει σε νόθευση του ανταγωνισμού. Το ΓεΔΕΕ διαπίστωσε εν προκειμένω ότι η υποχρέωση δημόσιας υπηρεσίας, που επιβλήθηκε στην Buonotourist αναφορικά με τις τιμές των εισιτηρίων, δεν ήταν σαφώς καθορισμένη, όπως απαιτεί το πρώτο κριτήριο Altmark, αφού υπήρχε πρόβλεψη μόνο για τις κατώτατες τιμές, και ότι, επομένως, η Buonotourist ήταν ελεύθερη να καθορίσει τις τιμές των εισιτηρίων κατά τρόπο ώστε να περιορίσει τυχόν οικονομική της ζημία. Ακόμη, το αντιστάθμισμα που επιδικάσθηκε στην Buonotourist δεν είχε προσδιορισθεί εκ των προτέρων, δηλαδή κατά τον χρόνο παραχώρησης της ΥΓΟΣ ή επιβολής της υποχρεωτικής τιμολόγησης, με αντικειμενικά κριτήρια και κατά διαφανή τρόπο, όπως απαιτεί το δεύτερο κριτήριο Altmark, αλλά εκ των υστέρων από το ανώτατο Ιταλικό δικαστήριο. Περαιτέρω, ως προς την έννοια του επηρεασμού των συναλλαγών μεταξύ των κρατών μελών, κατά το άρθρο 107 παρ. 1 ΣΛΕΕ, το ΓεΔΕΕ υπενθύμισε ότι η προϋπόθεση αυτή πληρούται, εφόσον αντίστοιχες επιχειρήσεις που εδρεύουν σε άλλα κράτη μέλη της Ένωσης έχουν δικαίωμα να αιτηθούν να αναλάβουν την παροχή της εν λόγω υπηρεσίας, χωρίς να είναι αναγκαία η ύπαρξη εκδήλωσης ενδιαφέροντος από αυτές, και ανεξαρτήτως του τοπικού χαρακτήρα ή της σπουδαιότητας της ΥΓΟΣ. Κρίθηκε συνακόλουθα, ότι η επίμαχη αποζημίωση συνιστά νέα κρατική ενίσχυση, που δεν πληροί τα κριτήρια υπαγωγής στον Καν. (ΕΟΚ) 1191/63, ώστε να εξαιρείται της υποχρέωσης κοινοποίησης, και δεν συμβιβάζεται με τους κανόνες της ενωσιακής αγοράς.
Τέλος, όσον αφορά την αμετάκλητη απόφαση του Consiglio di Stato, με την οποία έγινε δεκτό ότι το αιτούμενο μέτρο δεν έχρηζε κοινοποίησης στην Επιτροπή, το ΓεΔΕΕ έκρινε ότι η τελευταία, με την απόφασή της περί του ασυμβιβάστου του επίδικου μέτρου, δεν παραβίασε την αρχή του δεδικασμένου, η οποία αναγνωρίζεται από το ευρωπαϊκό δίκαιο, καθώς επρόκειτο για νέα κρατική ενίσχυση, την οποία δικαιούνταν να εξετάσει στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων που της απονέμει το άρθρο 108 ΣΛΕΕ. Όπως υπενθύμισε το ΓεΔΕΕ, η κρίση περί του ασυμβιβάστου των κρατικών ενισχύσεων εκφεύγει της αρμοδιότητας του εθνικού δικαστή και επαφίεται αποκλειστικά στην Επιτροπή, υπό τον έλεγχο του ενωσιακού δικαστή. Βάσει όλων των παραπάνω διαπιστώσεων, το ΓεΔΕΕ απέρριψε την προσφυγή της Buonotourist στο σύνολό της, επικυρώνοντας την απόφαση της Επιτροπής. Κατά της απορριπτικής αυτής απόφασης του ΓεΔΕΕ η ηττηθείσα ιταλική εταιρία άσκησε αναίρεση ενώπιον του ΔΕΕ με αριθ. C-586/18 P, η οποία εκκρεμεί.