Αγγλικά

14/03/2024 Εκτέλεση διαιτητικής απόφασης και υποχρέωση αναστολής – C-516/22

Επιτροπή/Ηνωμένο Βασίλειο (Micula) – Απόφαση ανωτάτου εθνικού δικαστηρίου, η οποία διατάσσει άλλο κράτος να εκτελέσει διαιτητική απόφαση που χορηγούσε αποζημίωση σε επενδυτές, παρά το γεγονός ότι η Επιτροπή είχε κινήσει επίσημη διαδικασία έρευνας για το ζήτημα, παραβιάζει το άρθρο 108 (3) ΣΛΕΕ
Το 2002, η Σουηδία και η Ρουμανία σύναψαν Διμερή Επενδυτική Συμφωνία (ΔΕΣ) για την προώθηση και την αμοιβαία προστασία των επενδύσεων, σύμφωνα με τους όρους της οποίας οι διαφορές μεταξύ των επενδυτών και των συμβαλλόμενων χωρών επιλύονται από διαιτητικό δικαστήριο βάσει της σύμβασης ICSID για τον διακανονισμό διαφορών από επενδύσεις μεταξύ κρατών και υπηκόων άλλων κρατών.

Το 2005, η Ρουμανία, στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για την προσχώρησή της στην ΕΕ, κατήργησε ένα εθνικό καθεστώς φορολογικών κινήτρων υπέρ ορισμένων επενδυτών σε μειονεκτούσες περιοχές, προκειμένου να συμμορφωθεί με το δίκαιο κρατικών ενισχύσεων της ΕΕ. Ορισμένοι Σουηδοί επενδυτές, διεκδικώντας την καταβολή αποζημίωσης για τη ζημία που θεώρησαν πως υπέστησαν από την κατάργηση του επίμαχου καθεστώτος, προσέφυγαν στο διαιτητικό δικαστήριο βάσει της προαναφερόμενης ΔΕΣ. Μετά την προσχώρηση της Ρουμανίας, το διαιτητικό δικαστήριο έκανε δεκτή την προσφυγή των επενδυτών και υποχρέωσε τη Ρουμανία να τους καταβάλει αποζημίωση, ύψους περίπου 178.000.000 ευρώ.

Λαμβάνοντας γνώση της εν λόγω απόφασης, η Επιτροπή εξέδωσε απόφαση για την κίνηση επίσημης διαδικασίας έρευνας, επιβάλλοντας, παράλληλα, στη Ρουμανία να μην προβεί στην εκτέλεση της διαιτητικής απόφασης, καθώς έκρινε ότι υπήρχε κίνδυνος χορήγησης «νέας» ενίσχυσης κατά παράβαση του άρθρου 108 ΣΛΕΕ (SA.38517/2014). Ωστόσο, οι ρουμανικές αρχές δεν συμμορφώθηκαν με την απόφαση της Επιτροπής και άρχισαν να καταβάλουν σταδιακά την επιδικασθείσα αποζημίωση στους ενδιαφερόμενους. Μετά το πέρας της επίσημης διαδικασίας έρευνας, η Επιτροπή έκρινε, τελικά, ότι η εν λόγω αποζημίωση συνιστά παράνομη και μη συμβατή κρατική ενίσχυση και διέταξε την ανάκτηση των ήδη καταβληθέντων ποσών (SA.38517/2015).

Οι Σουηδοί επενδυτές προσέφυγαν ενώπιον του ΓεΔΕΕ, το οποίο έκανε δεκτή την προσφυγή και ακύρωσε την απόφαση της Επιτροπής (T‑624/15, T‑694/15 και T‑704/15). Κατά της απόφασης αυτής, η Επιτροπή άσκησε αίτηση αναιρέσεως ενώπιον του ΔΕΕ (C-638/19 P). Παράλληλα, οι επενδυτές είχαν κινήσει στο Ηνωμένο Βασίλειο διαδικασία για την εκτέλεση της διαιτητικής απόφασης. Το 2020, δηλαδή καθ’ όσον χρόνο διαρκούσε η μεταβατική περίοδος αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ, το Ανώτατο Δικαστήριο του Ηνωμένου Βασιλείου (UKSC) διέταξε την εκτέλεση της επίμαχης διαιτητικής απόφασης.

Τελικώς, το ΔΕΕ έκρινε ότι η επιδίκαση αποζημίωσης από διαιτητικό δικαστήριο λόγω κατάργησης καθεστώτος ενισχύσεων από το κράτος μέλος λογίζεται και αυτή ως ενίσχυση, χρόνος δε χορήγησής της θεωρείται ο χρόνος έκδοσης της διαιτητική απόφασης, καθώς τότε θεωρείται ότι αποκτάται βέβαιο δικαίωμα λήψης της ενίσχυσης. Ως εκ τούτου, αναίρεσε την απόφαση του ΓεΔΕΕ και ανέπεμψε την υπόθεση σε αυτό για νέα κρίση.

Κατόπιν τούτων, το 2022, η Επιτροπή άσκησε προσφυγή παραβάσεως κατά του Ηνωμένου Βασιλείου βάσει του άρθρου 258 ΣΛΕΕ, με δεδομένο ότι η συμφωνία αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την ΕΕ προέβλεπε την αρμοδιότητα του ΔΕΕ να δικάζει προσφυγές του άρθρου 258 ΣΛΕΕ επί μία τετραετία μετά τη λήξη της μεταβατικής περιόδου, για ζητήματα παραβάσεων προ της λήξης της. Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν συμμετείχε στη δίκη και η απόφαση εκδόθηκε ερήμην. Η υπόθεση περιελάμβανε την εξέταση διαφόρων ζητημάτων εφαρμογής του ενωσιακού δικαίου, μεταξύ αυτών και τα παρακάτω ζητήματα κρατικών ενισχύσεων:

Ειδικότερα, η Επιτροπή υποστήριξε ότι η επίμαχη απόφαση του UKSC παραβίασε το άρθρο 108 (3) ΣΛΕΕ. Το ΔΕΕ παρατήρησε ότι, παρά το γεγονός ότι η επίμαχη απόφαση της Επιτροπής είχε ακυρωθεί με απόφαση του ΓεΔΕΕ κατά τον χρόνο έκδοσης της απόφασης του UKSC, εντούτοις η υπόθεση παρέμενε εκκρεμής ενώπιον του ΔΕΕ. Την ίδια στιγμή, η απόφαση του ΓεΔΕΕ δεν είχε επηρεάσει ούτε τη νομιμότητα της διαταγής αναστολής ούτε την απόφαση της Επιτροπής να κινήσει την επίσημη διαδικασία έρευνας, με δεδομένο ότι η Επιτροπή είχε κρίνει ότι η καταβολή της αποζημίωσης που επιδικάστηκε με τη διαιτητική απόφαση συνιστούσε παράνομη και μη συμβατή κρατική ενίσχυση και είχε διατάξει τη Ρουμανία να μην εκτελέσει τη διαιτητική απόφαση πριν από την έκδοση της τελικής της αποφάσεως. Στη βάση αυτή, το ΔΕΕ διαπίστωσε ότι η απόφαση του UKSC, διατάσσοντας την εκτέλεση της διαιτητικής αποφάσεως, απαίτησε από τη Ρουμανία να καταβάλει την επιδικασθείσα αποζημίωση, κατά παράβαση της υποχρέωσης αναστολής του άρθρου 108 (3) ΣΛΕΕ. Το ΔΕΕ σημείωσε ότι η κατάσταση αυτή καθιστά τη Ρουμανία αντιμέτωπη με αντιφατικές αποφάσεις όσον αφορά την εκτέλεση της διαιτητικής αποφάσεως. Επομένως, η απόφαση του UKSC αγνοεί το άρθρο 108 (3) ΣΛΕΕ, διατάσσοντας ένα άλλο κράτος μέλος να προβεί σε ενέργειες που συνιστούν παραβίαση της εν λόγω διάταξης.

Σε ό,τι αφορά το γεγονός ότι η υποχρέωση αναστολής αφορά, κατ’ αρχήν, το κράτος μέλος που καταβάλλει την ενίσχυση, και άρα τη Ρουμανία και όχι το Ηνωμένο Βασίλειο, το ΔΕΕ επεσήμανε ότι, βάσει της υποχρέωσης καλόπιστης συνεργασίας, το Ηνωμένο Βασίλειο και τα εθνικά του δικαστήρια όφειλαν να διευκολύνουν την τήρηση των υποχρεώσεων της Ρουμανίας, διότι, άλλως, το άρθρο 108 (3) ΣΛΕΕ θα στερούνταν πρακτικής αποτελεσματικότητας. Κατά το ΔΕΕ, το συμπέρασμα αυτό δεν αναιρείται ούτε από το γεγονός ότι η διαιτητική απόφαση κατέστη απρόσβλητη. Ο κανόνας περί αποκλειστικής αρμοδιότητας της Επιτροπής για τον έλεγχο της συμβατότητας των κρατικών ενισχύσεων επιβάλλεται στην εσωτερική έννομη τάξη ως συνέπεια της αρχής της υπεροχής του δικαίου της Ένωσης, το οποίο απαγορεύει η εφαρμογή της αρχής του δεδικασμένου να εμποδίζει τα εθνικά δικαστήρια να αντλήσουν όλες τις συνέπειες παραβίασης του άρθρου 108 (3) ΣΛΕΕ.

Στη βάση αυτή, και για άλλους λόγους, το ΔΕΕ έκανε δεκτή την προσφυγή.

https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=283829&pageIndex=0&doclang=EL&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=271605
Επιστροφή



ΔηΣΚΕ & αγορά Οδηγός ΜοΚΕ κρατικών ενισχύσεων
      Powered by Softways S.A. Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ε.Ε.