Η Alitalia είναι ιταλική αεροπορική εταιρία, η οποία παρέχει εγχώριες και διεθνείς αεροπορικές μεταφορές, συντήρηση, επίγεια εξυπηρέτηση και μεταφορά φορτίου. Η Alitalia αντιμετωπίζει οικονομικές δυσχέρειες από το 2008. Στις αρχές του 2017, η Alitalia χρειαζόταν επειγόντως ρευστότητα, αλλά είχε χάσει την πρόσβαση στις πιστωτικές αγορές λόγω της επιδεινωμένης οικονομικής της κατάστασης. Προκειμένου να διατηρηθεί η Alitalia σε λειτουργία, τον Μάιο και τον Οκτώβριο του 2017, η Ιταλία χορήγησε στην εταιρία δύο δάνεια, ύψους 600 εκατ. ευρώ και 300 εκατ. ευρώ, αντίστοιχα. Ταυτόχρονα, η Alitalia τέθηκε σε ειδική διαδικασία πτώχευσης σύμφωνα με το ιταλικό πτωχευτικό δίκαιο. Η Επιτροπή έλαβε, αρχικά, επίσημες καταγγελίες από ανταγωνίστριες της αεροπορικές εταιρίες και, στη συνέχεια, κοινοποίηση των δανείων εκ μέρους της Ιταλίας ως ενίσχυση διάσωσης. Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή αποφάσισε να κινήσει την επίσημη διαδικασία έρευνας, προκειμένου να διαπιστώσει εάν τα παραπάνω δάνεια ήταν σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις. Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι, κατά τη χορήγηση των δύο δανείων στην Alitalia, η Ιταλία δεν συμπεριφέρθηκε όπως ένας ιδιώτης επενδυτής, καθώς δεν εκτίμησε εκ των προτέρων την πιθανότητα αποπληρωμής των δανείων, πλέον των τόκων. Από την άποψη αυτή, η εκτίμηση της Επιτροπής για τις οικονομικές καταστάσεις της Alitalia έδειξε ότι η τελευταία ήταν αδύνατο να είναι σε θέση να εξοφλήσει τα δάνεια του Δημοσίου μέχρι τις ημερομηνίες λήξης τους, ούτε θα μπορούσε να πωλήσει τα περιουσιακά της στοιχεία, για να συγκεντρώσει αρκετά μετρητά για την αποπληρωμή του χρέους της. Επομένως, κανένας ιδιώτης επενδυτής δεν θα είχε χορηγήσει τότε τα δάνεια στην εταιρία και, άρα, τα δάνεια αυτά συνιστούν κρατική ενίσχυση. Η Επιτροπή διαπίστωσε, επίσης, ότι η ενίσχυση δεν μπορούσε να εγκριθεί ως ενίσχυση διάσωσης σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες Γραμμές για τη διάσωση και αναδιάρθρωση μη χρηματοπιστωτικών επιχειρήσεων 2014, επειδή δεν εξοφλήθηκαν εντός έξι μηνών, η Ιταλία δεν υπέβαλε ποτέ σχέδιο αναδιάρθρωσης για την επιστροφή της εταιρίας σε βιωσιμότητα, ούτε εκκαθαρίστηκε, σύμφωνα με όσα προβλέπονται στις εν λόγω Κατευθυντήριες Γραμμές. Βάσει των ανωτέρω, η Επιτροπή έκρινε ότι τα επίμαχα δάνεια συνιστούν παράνομη και μη συμβατή κρατική ενίσχυση που πρέπει να ανακτηθεί. Περαιτέρω, η Επιτροπή διαπίστωσε ότι μεταξύ της Alitalia και του νέου αερομεταφορέα «ITA» που ίδρυσε η Ιταλία, το 2020, δεν υπάρχει οικονομική συνέχεια και, συνεπώς, η ITA δεν θα ευθύνεται για την ανάκτηση των 900 εκατ. ευρώ πλέον των τόκων. Ειδικότερα, η Επιτροπή έλαβε υπόψη της τα εξής στοιχεία που της κοινοποίησε η Ιταλία και που διασφαλίζουν ότι δεν υφίσταται οικονομική συνέχεια μεταξύ των δύο αυτών εταιριών: i. όσον αφορά τις αερομεταφορές, η ITA θα λειτουργεί λιγότερο από το ήμισυ του στόλου αεροσκαφών της Alitalia, θα επικεντρωθεί στις κερδοφόρες διαδρομές και θα μειώσει τις ζημιογόνες, ii. η ITA θα μπορεί να αναλάβει μόνο περιορισμένα τμήματα των επιχειρήσεων διαχείρισης και συντήρησης της Alitalia. Αυτές οι επιχειρήσεις θα πωληθούν μέσω ανοιχτών, διαφανών, αμερόληπτων και άνευ όρων διαγωνισμών. Ειδικότερα, η ITA θα μπορεί να υποβάλει προσφορά μόνο για πλειοψηφικό μερίδιο στην επιχείρηση επίγειας εξυπηρέτησης στο αεροδρόμιο Fiumicino της Ρώμης και μόνο για μειοψηφικό μερίδιο στην επιχειρηματική μονάδα συντήρησης της Alitalia, iii. η επωνυμία της Alitalia θα πωληθεί σε ανοιχτή, διαφανή, αμερόληπτη και άνευ όρων διαδικασία υποβολής προσφορών, όπου η ITA θα μπορεί να συμμετέχει ισότιμα με άλλους πλειοδότες, iv. το πρόγραμμα επιβράβευσης πιστών πελατών (“loyalty program”) “MilleMiglia” της Alitalia θα πωληθεί σε ανοικτό, διαφανή, αμερόληπτο και άνευ όρων διαγωνισμό, στον οποίο η ITA δεν θα μπορεί να συμμετάσχει. Αυτό γίνεται για να αποφευχθούν οι άμεσες μεταφορές πελατών της Alitalia προς την ITA, v. σε σύγκριση με την Alitalia, η ITA θα έχει πιο βιώσιμη δομή κόστους, όσον αφορά τον στόλο και τις συμβάσεις εργασίας. Θα προσλάβει σημαντικά μειωμένο αριθμό προσωπικού από την αγορά, συμπεριλαμβανομένου αυτού της Alitalia, αλλά με νέες συμβάσεις εργασίας, βάσει των συνθηκών της αγοράς. Θα εκσυγχρονίσει, επίσης, τον στόλο της μέσω της ψηφιοποίησης και των αεροσκαφών νέας γενιάς αποδοτικών καυσίμων, vi. οι υποχρεώσεις δημόσιας υπηρεσίας (ΥΔΥ) της Alitalia δεν θα μεταφερθούν στην ITA, αλλά θα ανατεθούν βάσει ανοικτών, διαφανών, αμερόληπτων και άνευ όρων διαγωνισμών υποβολής προσφορών, vii. η ITA θα πληρώσει στην τιμή αγοράς τα περιουσιακά στοιχεία που θα αποκτήσει από την Alitalia (είτε απευθείας είτε μέσω διαγωνισμών). Τέλος, η Επιτροπή έκρινε ότι οι εισφορές κεφαλαίου που σχεδιάζει να κάνει το ιταλικό δημόσιο στην ΙΤΑ δεν αποτελούν κρατικές ενισχύσεις, καθώς πληρούται το κριτήριο του ιδιώτη επενδυτή, δηλαδή οι εισφορές θα γίνουν με όρους που ισχύουν στην αγορά. Η μη εμπιστευτική έκδοση των αποφάσεων θα δημοσιευθεί με τους αριθμούς υπόθεσης SA.48171 & SA.58173 (2021) στο Μητρώο Κρατικών Ενισχύσεων στον ιστότοπο της ΓΔ Ανταγωνισμού της Επιτροπής, αφού διευθετηθούν τυχόν ζητήματα περί απορρήτου. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_21_4664 https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_21_4665