Η εσθονική ΜΜΕ Eesti Pagar σύναψε σύμβαση με την οποία δεσμεύτηκε έναντι της εταιρίας Kauko-Telko Oy για την αγορά έναντι καθορισμένου τιμήματος μίας γραμμής παραγωγής άρτου φόρμας και άρτου για τοστ. Η εν λόγω σύμβαση άρχισε να ισχύει μετά την πληρωμή της προκαταβολής. Στη συνέχεια, η Eesti Pagar και η εταιρία AS Nordea Finance Estonia σύναψαν σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing) και τριμερή σύμβαση πώλησης με την Kauko-Telko. Στο πλαίσιο της τριμερούς σύμβασης πώλησης, η Kauko-Telko ανέλαβε να πωλήσει την ως άνω γραμμή παραγωγής άρτου στη Nordea Finance Estonia που θα την εκμίσθωνε, ακολούθως, στην Eesti Pagar, βάσει της σύμβασης χρηματοδοτικής μίσθωσης. Η Eesti Pagar υπέβαλε στην αρμόδια εθνική αρχή (Ίδρυμα για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων – ‘EAS’) αίτηση για τη χορήγηση κρατικής ενίσχυσης με σκοπό την απόκτηση και την εγκατάσταση της εν λόγω γραμμής παραγωγής άρτου. Με απόφασή του το ‘EAS’ ενέκρινε τη σχετική αίτηση, καθώς έκρινε ότι, επειδή η συγκεκριμένη χρηματοδότηση θα δινόταν πριν από την έναρξη της σύμβασης της Eesti Pagar με την Kauko-Telko, συνιστούσε επενδυτική ενίσχυση προς ΜΜΕ με χαρακτήρα κινήτρου και, άρα, εξαιρούνταν από την υποχρέωση κοινοποίησης, βάσει του τότε ισχύοντος ΓΑΚ (ΕΚ) 800/2008 (άρθρο 8 παρ. 2). Στη συνέχεια, όμως, το ‘EAS’ πληροφορήθηκε ότι η Eesti Pagar είχε αναλάβει ανεπιφύλακτα, πριν από την υποβολή της αίτησης για χορήγηση κρατικής ενίσχυσης, νομικά δεσμευτικές υποχρεώσεις, μέσω της σύμβασης leasing, με αποτέλεσμα να έχει συντελεστεί η έναρξη εργασιών και η ενίσχυση να μην έχει πλέον τον χαρακτήρα κινήτρου, όπως προέβλεπε ο ΓΑΚ. Συνεπώς, ελλείψει κοινοποίησης στην Επιτροπή, η ενίσχυση, που δεν ενέπιπτε τελικά στο πεδίο εφαρμογής του ΓΑΚ, είχε χορηγηθεί παράνομα στην Eesti Pagar. Κατά συνέπεια, το ‘EAS’ αποφάσισε την ανάκτηση της επίμαχης ενίσχυσης, πλέον των σχετικών τόκων από ανατοκισμό για το χρονικό διάστημα από τη χορήγηση της ενίσχυσης έως την ημερομηνία ανάκτησής της. Κατά αυτής της αποφάσεως κινήθηκε η Eesti Pagar ενώπιον των δικαστηρίων της Εσθονίας. Στο πλαίσιο της ένδικης διαφοράς που ανέκυψε, το Εφετείο του Ταλίν υπέβαλε προδικαστικό ερώτημα στο ΔΕΕ, προκειμένου να διευκρινιστούν τα κρίσιμα νομικά ζητήματα για και συγκεκριμένα, το ερώτημα που τέθηκε στο ΔΕΕ ήταν, εάν ένα κράτος μέλος δύναται να προχωρήσει με δική του πρωτοβουλία και χωρίς να έχει εκδοθεί σχετική απόφαση από την Επιτροπή, στην ανάκτηση ενίσχυσης που χορηγήθηκε παράνομα λόγω λανθασμένης εκτίμησης των εθνικών αρχών του ότι το επίμαχο μέτρο εξαιρούνταν από την υποχρέωση κοινοποίησης και εάν, επιπροσθέτως, δύναται να ζητήσει και τόκους. Το ΔΕΕ, ερμηνεύοντας την επίμαχη διάταξη του ΓΑΚ, κατέληξε ότι η ανεπιφύλακτη λήψη νομικά δεσμευτικών υποχρεώσεων συνιστά έναρξη εργασιών για το σχέδιο ή τη δραστηριότητα, για την οποία ζητείται η ενίσχυση. Η κρίση περί της έναρξης ή μη των εργασιών και, άρα, περί της φύσης των υποχρεώσεων που έχει αναλάβει ο δυνητικός δικαιούχος, εναπόκειται στις αρμόδιες εθνικές αρχές. Περαιτέρω, το ΔΕΕ αποφάνθηκε ότι το κράτος μέλος έχει υποχρέωση (και όχι απλώς δικαίωμα) να ανακτήσει εντόκως με δική του πρωτοβουλία (ακόμη και ελλείψει απόφασης ανάκτησης της Επιτροπής) τις ενισχύσεις που χορηγήθηκαν παράνομα, εφόσον διαπιστώσει ότι οι αρμόδιες αρχές του δεν εφάρμοσαν ορθά τους σχετικούς κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων. Στην περίπτωση αυτή μάλιστα, δεν δημιουργείται από την παράνομη ενέργεια του κράτους δικαιολογημένη εμπιστοσύνη στον αποδέκτη της ενίσχυσης ότι αυτή χορηγήθηκε νόμιμα και ότι δεν θα ανακτηθεί. Όσον αφορά δε τους αναλογούντες τόκους, το ΔΕΕ επισήμανε ότι αυτοί υπολογίζονται με βάση το επιτόκιο που ίσχυε στην αγορά κατά τον χρόνο χορήγησης της ενίσχυσης και το οποίο θα εφαρμοζόταν, εάν ο δικαιούχος έπρεπε να δανειστεί το ποσό της επίμαχης ενίσχυσης στην αγορά. Τέλος, το ΔΕΕ έκρινε ότι η δεκαετής προθεσμία παραγραφής για την ανάκτηση των ενισχύσεων που προβλέπεται στον διαδικαστικό κανονισμό της ΕΕ δεν εφαρμόζεται αναλογικά όσον αφορά την υποχρέωση των εθνικών αρχών για ανάκτηση των παράνομων ενισχύσεων. Ειδικά για την περίπτωση που μια εθνική αρχή χορήγησε παράνομα ενίσχυση που είχε συγχρηματοδοτηθεί από τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά ταμεία, εφαρμόζοντας εσφαλμένα τον Κανονισμό 800/2008, η προθεσμία παραγραφής για την ανάκτηση της παράνομης ενίσχυσης είναι τέσσερα χρόνια βάσει του Κανονισμού 2988/95 σχετικά με την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης ή, εάν δεν τυγχάνει εφαρμογής ο εν λόγω Κανονισμός, η προθεσμία που προβλέπεται από το εφαρμοστέο εθνικό δίκαιο. http://curia.europa.eu/juris/liste.jsf?language=en&td=ALL&num=C-349/17