Αγγλικά

22/09/2021 Έννοια καταλογισμού στο κράτος – ΓεΔΕΕ T-639/14 RENV, T-352/15 και T-740/17

Διαιτητικό δικαστήριο, το οποίο αποφαίνεται βάσει διαδικασίας διαιτησίας προβλεπόμενης από τον νόμο, εκδίδοντας νομικά δεσμευτική απόφαση με ισχύ δεδικασμένου η οποία αποτελεί εκτελεστό τίτλο, πρέπει να εξομοιωθεί με τα τακτικά δικαστήρια του κράτους μέλους και, συνεπώς, να θεωρηθεί ως όργανο του κράτους. Συνεπώς, η απόφαση που εκδίδει ένα τέτοιο διαιτητικό δικαστήριο και με την οποία χορηγείται επιλεκτικό οικονομικό πλεονέκτημα σε μία επιχείρηση καταλογίζεται στο κράτος και υπόκειται στον έλεγχο των κρατικών ενισχύσεων
Η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού ΑΕ (ΔΕΗ) είναι παραγωγός και προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας που εδρεύει στην Αθήνα και ελέγχεται από το Ελληνικό Δημόσιο.

Μεταξύ των ετών 1960 και 2006, η ΔΕΗ είχε υπογράψει συμφωνία με τον μεγαλύτερο πελάτη της, την εταιρίας Μυτιληναίος AE - Όμιλος Επιχειρήσεων (πρώην Αλουμίνιον της Ελλάδος ΒΕΑΕ) σχετικά με το τιμολόγιο ηλεκτρικής ενέργειας που θα έπρεπε να πληρώνει η τελευταία για την ηλεκτρική ενέργεια που της προμηθεύει η πρώτη. Μετά τη λήξη της εν λόγω συμφωνίας, τα μέρη δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν σχετικά με το νέο τιμολόγιο για τα χαρακτηριστικά κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας της Αλουμίνιον και βρίσκονταν σε συνεχείς διαπραγματεύσεις, ώσπου, το 2010, υπέγραψαν «Πλαίσιο Συμφωνίας» σχετικά με το τιμολόγιο ηλεκτρικής ενέργειας καθώς και τον διακανονισμό των εκκρεμών οφειλών της Αλουμίνιον. Ωστόσο, δεν υπογράφηκε ποτέ το «Σχέδιο Σύμβασης Προμήθειας» που καταρτίσθηκε και το οποίο θα καθόριζε λεπτομερώς τη συμβατική σχέση μεταξύ των δύο μερών, με σκοπό την εφαρμογή του Πλαισίου Συμφωνίας. Σημειωτέον ότι το περιεχόμενο αυτού του σχεδίου διαβιβάσθηκε από τη ΔΕΗ στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) για παρατηρήσεις.

Στη συνέχεια, η ΔΕΗ και η Μυτιληναίος υπέγραψαν συνυποσχετικό διαιτησίας και δεσμεύθηκαν να αναθέσουν την επίλυση της διαφοράς τους στη μόνιμη διαιτησία της ΡΑΕ (ά. 37 Ν. 4001/2011), προκειμένου η τελευταία να επικαιροποιήσει και να προσαρμόσει τους όρους τιμολόγησης που περιλαμβάνονταν στο Σχέδιο Σύμβασης Προμήθειας, το οποίο είχε στόχο την εφαρμογή του Πλαισίου Συμφωνίας της 4ης Αυγούστου 2010, ώστε να ανταποκρίνονται στα χαρακτηριστικά κατανάλωσης της Αλουμίνιον και να καλύπτουν τουλάχιστον το κόστος της ΔΕΗ. Για τον σκοπό αυτόν, το διαιτητικό δικαστήριο έπρεπε να λάβει υπόψη του τις βασικές αρχές τιμολόγησης ηλεκτρικής ενέργειας που είχαν καθορισθεί προηγουμένως από τη ΡΑΕ (απόφαση υπ’ αριθμ. 692/2011, ΦΕΚ Βʹ 2529/7.11.2011), καθώς και τις παρατηρήσεις, τις σκέψεις και τις συστάσεις της ΡΑΕ όσον αφορά το προαναφερόμενο Σχέδιο Σύμβασης Προμήθειας (απόφαση ΡΑΕ υπ’ αριθμ. 798/30-6-2011).

Μετά τη σύναψη του παραπάνω συνυποσχετικού, η Αλουμίνιον υπέβαλε καταγγελία ενώπιον της ΡΑΕ, επειδή η ΔΕΗ την απειλούσε με παύση προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας, εάν η Αλουμίνιον εξακολουθούσε να μην καταβάλλει τα ποσά που η ΔΕΗ έκρινε ως «ορθό αντίτιμο» στα μηνιαία τιμολόγιά της. Η ΡΑΕ καθόρισε προσωρινό τιμολόγιο μέχρι τον οριστικό καθορισμό του τιμολογίου, ύψους 42 ευρώ/MWh, για την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας στη Μυτιληναίος και υποχρέωσε τη ΔΕΗ να συνεχίσει την προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας στην Αλουμίνιον βάσει του προσωρινού τιμολογίου για όσο διάστημα εκκρεμεί η διαδικασία διαιτησίας.

Ακολούθως, το διαιτητικό δικαστήριο καθόρισε το τιμολόγιο προμήθειας, για την περίοδο από 1 Ιουλίου 2010 έως 31 Δεκεμβρίου 2013, σε ακαθάριστο ποσό, ύψους 40,7 ευρώ/MWh και καθαρό ποσό ύψους 36,6 ευρώ/MWh. Η ΔΕΗ άσκησε αγωγή ακύρωσης κατά της απόφασης αυτής, η οποία απορρίφθηκε από το Εφετείο Αθηνών.

Παράλληλα, η ΔΕΗ υπέβαλε καταγγελία ενώπιον της Επιτροπής, ισχυριζόμενη ότι το διαιτητικό δικαστήριο χορήγησε στη Μυτιληναίος παράνομη κρατική ενίσχυση, στο μέτρο που το επίμαχο τιμολόγιο την υποχρέωνε να προμηθεύει στη Μυτιληναίος ηλεκτρική ενέργεια σε τιμή χαμηλότερη από το κόστος της και, επομένως, από την τιμή της αγοράς. Με έγγραφο υπογεγραμμένο από προϊστάμενο μονάδας της ΓΔ Ανταγωνισμού, η Επιτροπή ενημέρωσε τη ΔΕΗ ότι η καταγγελία της τέθηκε στο αρχείο, επειδή εν προκειμένω δεν πληρούνταν τα κριτήρια του καταλογισμού και του πλεονεκτήματος, δηλαδή το επίμαχο τιμολόγιο δεν συνιστούσε κρατική ενίσχυση και, ως εκ τούτου, παρείλκε η κίνηση της επίσημης διαδικασίας έρευνας.

Στη συνέχεια, η ΔΕΗ άσκησε προσφυγή ακύρωσης ενώπιον του ΓεΔΕΕ, ζητώντας την ακύρωση του προαναφερόμενου εγγράφου (ΓεΔΕΕ T-639/14). Η εκδίκαση της υπόθεσης ενώπιον του ΓεΔΕΕ ανεστάλη και, κατά το διάστημα αυτό, η Επιτροπή επανεξέτασε την υπόθεση και προέβη στην ανάκληση του επίδικου εγγράφου. Η Επιτροπή έκρινε τελικώς ότι η διαιτητική απόφαση δεν συνεπαγόταν τη χορήγηση κρατικής ενίσχυσης υπέρ της Μυτιληναίος, καθώς η οικειοθελής εκ μέρους της ΔΕΗ υπαγωγή της διαφοράς σε διαιτησία ισοδυναμούσε με τη συμπεριφορά ενός συνετού ιδιώτη επενδυτή και, συνεπώς, δεν χορηγήθηκε πλεονέκτημα (SA.38101/2015). Ενόψει της νέας αυτής απόφασης, το ΓεΔΕΕ έκρινε με διάταξη ότι παρείλκε η έκδοση απόφασης επί της προσφυγής στην υπόθεση T-639/14.

Ακολούθως, η ΔΕΗ άσκησε αίτηση αναίρεσης ενώπιον του ΔΕΕ (C-228/16 P) κατά της διάταξης του ΓεΔΕΕ, καθώς και προσφυγή ακύρωσης κατά της απόφασης της Επιτροπής, ισχυριζόμενη ότι η απόφαση της Επιτροπής (SA.38101/2015) δεν μπορούσε νομίμως να αντικαταστήσει το έγγραφο που έθετε την υπόθεση στο αρχείο, καθώς και ότι η Επιτροπή υπέπεσε σε πλάνη περί το δίκαιο κατά την ερμηνεία και εφαρμογή της αρχής του ιδιώτη επενδυτή (ΓεΔΕΕ T-352/15).

Το ΔΕΕ έκανε δεκτή την αίτηση αναίρεσης, κρίνοντας ότι η απόφαση του 2015 ήταν απλώς επιβεβαιωτική του εγγράφου της ΓΔ Ανταγωνισμού, και ανέπεμψε την υπόθεση στο ΓΕΔΕΕ, προκειμένου να κρίνει επί της ουσίας της διαφοράς.

Κατόπιν, η Επιτροπή εξέδωσε δεύτερη απόφαση, με την οποία κρίθηκε εκ νέου ότι η διαιτητική απόφαση δεν συνεπάγεται τη χορήγηση κρατικής ενίσχυσης κατά την έννοια του άρθρου 107 παρ. 1 ΣΛΕΕ λόγω πλήρωσης του κριτηρίου του ιδιώτη επενδυτή (SA.38101/2017).

Η ΔΕΗ άσκησε εκ νέου προσφυγή κατά και της δεύτερης απόφασης της Επιτροπής ενώπιον του ΓεΔΕΕ για τους ίδιους λόγους που είχε προβάλει και στην προηγηθείσα αίτηση ακύρωσης (ΓεΔΕΕ T-740/17).

Το ΓΕΔΕΕ αποφάσισε τη συνεκδίκαση των τριών εκκρεμών υποθέσεων T-639/14 RENV, T-352/15 και T-740/17, προς διευκόλυνση της προφορικής διαδικασίας και προς έκδοση κοινής απόφασης που περατώνει τη δίκη.

Όσον αφορά τη δυνατότητα καταλογισμού της απόφασης σχετικά με το επίμαχο τιμολόγιο στο κράτος, το ΓεΔΕΕ σημείωσε ότι ένα διαιτητικό δικαστήριο το οποίο αποφαίνεται δυνάμει διαδικασίας διαιτησίας προβλεπόμενης από τον νόμο και καθορίζει τιμολόγιο ηλεκτρικής ενέργειας με νομικά δεσμευτική απόφαση δυνάμενη να προσβληθεί ενώπιον των κρατικών δικαστηρίων, η οποία έχει ισχύ δεδικασμένου και αποτελεί εκτελεστό τίτλο, όπως η επίμαχη διαιτητική απόφαση, και, λαμβανομένης υπόψη της φύσης του, του πλαισίου εντός του οποίου εντάσσεται η δραστηριότητά του, του σκοπού του, καθώς και των κανόνων στους οποίους υπόκειται, πρέπει να το δικαστήριο αυτό να χαρακτηρισθεί, όπως και τα τακτικά δικαστήρια, ως όργανο που ασκεί εξουσία εμπίπτουσα στη σφαίρα της δημόσιας εξουσίας. Συνεπώς, το διαιτητικό δικαστήριο μπορεί, όπως και κάθε τακτικό κρατικό δικαστήριο, να καθιστά δυνατή ή να διαιωνίζει τη χορήγηση παράνομης κρατικής ενίσχυσης ή ακόμη και να καθίσταται το ίδιο το μέσο χορήγησης, όπως συνέβη στην υπό κρίση περίπτωση.

Αναφορικά με το ζήτημα εάν η Επιτροπή έπρεπε να διατηρεί αμφιβολίες ως προς την ύπαρξη οικονομικού πλεονεκτήματος, το ΓεΔΕΕ διαπίστωσε ότι στη διαιτητική απόφαση διατυπώνονται λεπτομερώς αντιφατικοί λόγοι μεταξύ της μειοψηφίας και της πλειοψηφίας του δικαστηρίου σχετικά με τη μέθοδο τιμολόγησης και το πραγματικό κόστος της ΔΕΗ, ενώ παρατίθενται και λεπτομερή οικονομικά και τεχνικά στοιχεία, γεγονός που συνεπάγεται ότι η Επιτροπή πρέπει να αντιμετώπιζε σοβαρές δυσχέρειες κατά την αξιολόγηση του επίμαχου μέτρου. Ειδικότερα, το ΓεΔΕΕ έκρινε πως η Επιτροπή δεν μπορούσε, χωρίς να διατηρεί αμφιβολίες ή να αντιμετωπίζει σοβαρές δυσχέρειες, να αρνηθεί να εξακριβώσει, βάσει σύνθετης ανάλυσης των συνήθων συνθηκών της αγοράς, εάν το επίμαχο τιμολόγιο, όπως καθορίστηκε με τη γνώμη της πλειοψηφίας στη διαιτητική απόφαση, ήταν πιθανό να προσπορίζει στη Μυτιληναίος AE πλεονέκτημα και, ως εκ τούτου, να συνιστά κρατική ενίσχυση.

Επομένως, προκειμένου η Επιτροπή να μπορέσει να άρει κάθε αμφιβολία ή σοβαρή δυσχέρεια ως προς το ζήτημα αυτό, ήταν υποχρεωμένη να ελέγξει κατά πόσον ένα κρατικό μέτρο, όπως ο καθορισμός του επίμαχου τιμολογίου, πληρούσε τα κριτήρια του άρθρου 107 παρ. 1 ΣΛΕΕ. Αντιθέτως, η Επιτροπή, περιορίζοντας την ανάλυσή της στο ζήτημα εάν ένας ιδιώτης επιχειρηματίας θα είχε υπαχθεί στη διαιτησία που αποδέχθηκε η ΔΕΗ, ανέθεσε τις σύνθετες αυτές εκτιμήσεις στα ελληνικά δικαιοδοτικά όργανα, παραβλέποντας το δικό της καθήκον ελέγχου. Επιπλέον, λαμβανομένων υπόψη των στοιχείων που υπέβαλε η ΔΕΗ κατά τη διοικητική διαδικασία, η Επιτροπή όφειλε να προβεί στη δική της ανάλυση του ζητήματος εάν η μέθοδος προσδιορισμού του κόστους της ΔΕΗ, όπως εφαρμόστηκε από το διαιτητικό δικαστήριο, ήταν ενδεδειγμένη και αρκούντως εύλογη προκειμένου να διαπιστωθεί ότι το επίμαχο τιμολόγιο ήταν σύμφωνο με τις συνήθεις συνθήκες της αγοράς.

Βάσει των ανωτέρω, το ΓεΔΕΕ έκρινε δεκτές όλες τις προσφυγές, ακυρώνοντας τόσο τις αποφάσεις της Επιτροπής όσο και το έγγραφο της ΓΔ Ανταγωνισμού, καταδικάζοντας την Επιτροπή στα δικαστικά έξοδα της ΔΕΗ.

https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=246447&pageIndex=0&doclang=EL&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=9984508
Επιστροφή



ΔηΣΚΕ & αγορά Οδηγός ΜοΚΕ κρατικών ενισχύσεων
      Powered by Softways S.A. Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ε.Ε.