Αγγλικά

21/02/2024 Ρήτρες μετακύλισης του βάρους της ανάκτησης – Τ-29/14 & T-31/14

Telefónica Gestión Integral de Edificios y Servicios/Επιτροπή – Η Επιτροπή μπορεί να διατάξει τις εθνικές αρχές να ακυρώσουν, σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο, συμβατικές ρήτρες αποζημίωσης μεταξύ επιχειρήσεων, οι οποίες μετακυλίουν το βάρος της ανάκτησης από τον πραγματικό δικαιούχο σε τρίτους, εφόσον διαπιστώνεται ότι οι ρήτρες αυτές ενδέχεται να παραβιάζουν την αποτελεσματικότητα της εντολής ανάκτησης
Το 2006 η Επιτροπή έλαβε πλήθος καταγγελιών που αφορούσαν στην εφαρμογή του ισπανικού καθεστώτος χρηματοδοτικής μίσθωσης STL, το οποίο αποτελούνταν από πέντε επιμέρους μέτρα και παρείχε σε ναυτιλιακές εταιρείες τη δυνατότητα αγοράς πλοίων που είχαν ναυπηγηθεί από ισπανικές ναυπηγικές επιχειρήσεις, σε κόστος χαμηλότερο κατά 20-30% συγκριτικά με τα πλοία που είχαν ναυπηγηθεί σε άλλα κράτη μέλη. Η Επιτροπή, με την απόφασή της SA.21233/2013, έκρινε ότι το καθεστώς STL χορηγούσε φορολογικά πλεονεκτήματα σε Ομίλους Οικονομικού Σκοπού (ΟΟΣ) και επενδυτές, μέρος των οποίων μεταβιβαζόταν σε ναυτιλιακές εταιρείες που είχαν αγοράσει καινούργιο πλοίο. Στη βάση αυτή, διαπίστωσε ότι τα τρία από τα πέντε μέτρα του καθεστώτος που αφορούσαν την πρόωρη απόσβεση του κόστους των αγορασθέντων πλοίων, συνιστούσαν παράνομες και μη συμβατές κρατικές ενισχύσεις υπό μορφή επιλεκτικού φορολογικού πλεονεκτήματος. Για τον λόγο αυτόν, διέταξε τις ισπανικές αρχές να προβούν σε ανάκτησή της από ΟΟΣ και επενδυτές, πλην ορισμένων εξαιρέσεων.

Τον Σεπτέμβριο του 2013, η Ισπανία και εταιρείες που ωφελήθηκαν από το καθεστώς STL προσέφυγαν στο ΓεΔΕΕ, το οποίο με τις αποφάσεις T-515/13 και T-719/13 ακύρωσε την απόφαση της Επιτροπής, δεχόμενο ότι τα πλεονεκτήματα που χορηγούσε το STL δεν ήταν επιλεκτικά και ότι η αιτιολογία της Επιτροπής υπήρξε ανεπαρκής. Η Επιτροπή άσκησε αίτηση αναιρέσεως, η οποία έγινε δεκτή από το ΔΕΕ, με την απόφαση C-128/16 P. Η υπόθεση παραπέμφθηκε εκ νέου στο ΓεΔΕΕ, δεδομένου ότι δεν είχε αποφανθεί επί του συνόλου των ισχυρισμών που προέβαλαν οι διάδικοι. Το ΓεΔΕΕ, με τις αποφάσεις του T-515/13 RENV και T-719/13 RENV αυτή τη φορά απέρριψε τις προσφυγές, με κεντρικό επιχείρημα ότι η ευρεία διακριτική ευχέρεια της ισπανικής φορολογικής αρχής ως προς την έγκριση της πρόωρης απόσβεσης αρκούσε για να θεωρηθεί το καθεστώς STL επιλεκτικό στο σύνολό του και έκρινε ως αιτιολογημένη την απόφαση της Επιτροπής να διατάξει την ανάκτηση των ενισχύσεων από τους ΟΟΣ και τους επενδυτές, παρά το γεγονός ότι ένα σημαντικό τμήμα των ενισχύσεων είχε πράγματι μεταβιβαστεί σε ναυτιλιακές εταιρείες.

Η Ισπανία και οι ωφελούμενες εταιρείες άσκησαν συνολικά τρείς αιτήσεις αναιρέσεως κατά της νεώτερης αυτής απόφασης του ΓεΔΕΕ (C‑649/20 P, C‑658/20 P και C‑662/20 P). Τον Φεβρουάριο του 2023, το ΔΕΕ αναίρεσε εν μέρει την απόφαση του ΓεΔΕΕ, λόγω παραβίασης της υποχρέωσης αιτιολογίας ως προς τον προσδιορισμό του δικαιούχου της ενίσχυσης. Αποφαινόμενο οριστικώς επί των δύο προσφυγών, το ΔΕΕ ακύρωσε εν μέρει την απόφαση της Επιτροπής, καταλογίζοντάς της πλάνη περί το δίκαιο, κατά το μέρος που είχε προσδιορίσει ως μόνους δικαιούχους της ενίσχυσης τους επενδυτές και τους ΟΟΣ. Σημείωσε ότι από τις διαπιστώσεις της Επιτροπής έπρεπε να προκύπτει λογικά ότι το καθεστώς STL χορηγούσε πλεονεκτήματα όχι μόνον υπέρ των ΟΟΣ και των επενδυτών, αλλά και υπέρ των ναυτιλιακών εταιρειών.

Οι επίδικες προσφυγές (Τ-29/14 και Τ-31/14) που άσκησαν επενδυτές σε ΟΟΣ είχαν τεθεί σε αναστολή μέχρι την εκδίκαση των λοιπών προσφυγών από το ΓεΔΕΕ και το ΔΕΕ. Μετά την τελευταία απόφαση του ΔΕΕ, οι προσφεύγουσες κλήθηκαν να αναδιατυπώσουν τα επιχειρήματά τους επί των συνεπειών που πρέπει να αντληθούν για την εκδίκαση των υποθέσεων από την απόφαση του ΔΕΕ, όπως και έπραξαν. Το ΓεΔΕΕ κατήργησε, αρχικά, τη δίκη ως προς τα σκέλη των προσφυγών που είχαν ήδη αντιμετωπιστεί από τις προηγούμενες αποφάσεις. Κατόπιν τούτων, εξέτασε τους ισχυρισμούς των προσφευγουσών που δεν είχαν αξιολογηθεί από το ΔΕΕ και που αφορούσαν το μέρος της απόφασης της Επιτροπής που δεν είχε ακυρωθεί.

Επί της επιλεκτικότητας του καθεστώτος, οι προσφεύγουσες υποστήριξαν ότι τα επιμέρους μέτρα του STL έπρεπε να εξεταστούν μεμονωμένα και όχι στο σύνολό τους. Το ΓεΔΕΕ έκρινε, ωστόσο, ότι αυτό δεν είναι εφικτό, καθώς τα διάφορα φορολογικά μέτρα που απαρτίζουν το STL συνδέονται, κατ’ ουσίαν, μεταξύ τους de jure και de facto και το ένα αποτελούσε προϋπόθεση του άλλου. Στην ίδια συνολική αξιολόγηση είχαν, άλλωστε, προβεί τόσο το ίδιο το ΓεΔΕΕ όσο και το ΔΕΕ στις προηγούμενες αποφάσεις τους. Περαιτέρω, με δεδομένο ότι το καθεστώς STL ουδέποτε είχε κοινοποιηθεί στην Επιτροπή, ως σύστημα, δεν μπορούσε να χαρακτηριστεί ως υφιστάμενη ενίσχυση, στο σύνολό του. Συνεπώς, η Επιτροπή ορθώς είχε αξιολογήσει το καθεστώς ως νέο.

Εν συνεχεία, εξέτασε τη νομιμότητα του σκέλους της διαταγής ανάκτησης, κατά το οποίο η Επιτροπή είχε επισημάνει ότι οι δικαιούχοι «δεν έχουν τη δυνατότητα να μετακυλίσουν το βάρος της ανάκτησης σε άλλα πρόσωπα». Η αναφορά αυτή αφορούσε ορισμένες συμβατικές ρήτρες αποζημίωσης που επέτρεπαν στους επενδυτές να αναζητήσουν ιδίως από τις ναυπηγικές επιχειρήσεις τα ποσά που είχαν ανακτηθεί. Το ΓεΔΕΕ παρατήρησε, αρχικά, ότι, μολονότι η διαταγή ανάκτησης πρέπει να εκτελείται από τις εθνικές αρχές, σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο, εντούτοις η δικονομική αυτονομία των κρατών μελών περιορίζεται, μεταξύ άλλων, από την αρχή της αποτελεσματικότητας. Στο πλαίσιο αυτό, το ΓεΔΕΕ επεσήμανε ότι οι ρήτρες αποζημίωσης θα μπορούσαν να εμποδίσουν την Ισπανία να συμμορφωθεί προς την υποχρέωση ανάκτησης, καθώς οι δικαιούχοι θα μπορούσαν να αποφύγουν το βάρος της, γεγονός που δεν θα επέτρεπε την επαναφορά των πραγμάτων στην κατάσταση προ της χορήγησης της ενίσχυσης. Μία τέτοια κατάσταση θα μπορούσε να διακυβεύσει την πρακτική αποτελεσματικότητα του συστήματος ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων. Ως εκ τούτου, η Ισπανία και τα εθνικά της δικαστήρια πρέπει να μεριμνήσουν ώστε να τηρηθεί πλήρως η υποχρέωση ανάκτησης από τους δικαιούχους ή, άλλως, από τις επιχειρήσεις που πράγματι την καρπώθηκαν.

Το ΓεΔΕΕ παρατήρησε ότι, στην ένδικη υπόθεση, η διαπίστωση αυτή δικαιολογείται κατά μείζονα λόγο, από την ανάγκη συνολικής αξιολόγησης του STL, καθόσον οι αποζημιωτικές ρήτρες προβλέπονταν σε συμφωνίες‑πλαίσια που είχαν συναφθεί μεταξύ των διαφόρων συμμετεχόντων στο STL και αποτελούσαν μέρος του συνόλου των νομικώς δεσμευτικών συμβάσεων που υποβάλλονταν στη φορολογική διοίκηση. Συνεπώς, και με δεδομένο ότι η Επιτροπή είχε εξ αρχής, κατά τον έλεγχο συμβατότητας, εξετάσει τις εν λόγω αποζημιωτικές ρήτρες, δεν είχε υπερβεί τις αρμοδιότητες της, απλώς και μόνον επειδή υπενθύμισε στην Ισπανία ότι όφειλε να ανακτήσει την ενίσχυση από τους δικαιούχους της, χωρίς αυτοί να μπορούν, βάσει ρητρών, να μετακυλίσουν το βάρος της ανάκτησης σε άλλο συμβαλλόμενο μέρος.

Ως προς την ενδεχόμενη παραβίαση του δικαιώματος ιδιοκτησίας και της επιχειρηματικής ελευθερίας από τη μη εφαρμογή των αποζημιωτικών ρητρών, το ΓεΔΕΕ συμφώνησε με την Επιτροπή ότι τα εν λόγω δικαιώματα υπόκεινται στον νόμιμο περιορισμό της υποχρέωσης ανάκτησης. Έτσι, η επίμαχη απαγόρευση μετακύλισης του βάρους της ανάκτησης που είχε επιβληθεί από την Επιτροπή επεδίωκε σκοπό γενικού συμφέροντος, ήτοι της διασφάλισης ότι οι αποζημιωτικές ρήτρες δεν υπονομεύουν την υποχρέωση ανάκτησης που υπέχει η Ισπανία και, εν γένει, επεδίωκε να διασφαλίσει την πρακτική αποτελεσματικότητα του συστήματος ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων.

Ενόψει των ανωτέρω, το ΓεΔΕΕ κατήργησε τη δίκη επί ενός μέρους των προσφυγών, ενώ απέρριψε τις προσφυγές κατά τα λοιπά.

https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=283006&pageIndex=0&doclang=EL&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=729578
Επιστροφή



ΔηΣΚΕ & αγορά Οδηγός ΜοΚΕ κρατικών ενισχύσεων
      Powered by Softways S.A. Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ε.Ε.